Biuro Wystaw Artystycznych w Kielcach, Galeria Dolna, ul. Kapitulna 2
Wernisaż w piątek 8 września o godz. 18:00, ekspozycja do 29 września 2017
Kolejna odsłona "Kontaktu" - cyklu wielkoformatowych fotografii przedstawiających portrety osób niepełnosprawnych intelektualnie. To wyjątkowi modele - pozostając na poziomie rozwoju dziecka, mimo swojego wieku, są jak dzieci doskonale autentyczni. Nawet gdy pozują, są w niezwykłym kontakcie z samymi sobą i z otoczeniem. Ich portrety stają się dzięki temu uniwersalną opowieścią o sile wyrażania siebie i otwartych relacji.
Wystawa portretów autorstwa Macieja Cieślaka to zdecydowanie coś więcej niż tylko spotkanie z fotografią. Spotkanie ma wymiar osobisty, jednostkowy, przelotny i często jednorazowy. Natomiast kontemplacja zdjęć Macieja Cieślaka umożliwia patrzącemu wejście w głęboki kontakt z różnymi aspektami uniwersalnego wymiaru bycia człowiekiem.
Każdy z portretów przedstawionych na wystawie jest jak lustro, w którym możemy się przejrzeć. Tęsknota, czułość, zagubienie, ale również cierpienie czy nieśmiałość, które zwykle tak skrzętnie ukrywamy, zostają – w konfrontacji z portretami Cieślaka – ujawnione, a poprzez swoją jawność przestają być jedynie uczuciowymi reakcjami na przemijającą sytuację czy życiową trudność. Eksponowane portrety wzywają do zatrzymania się i dokonania głębszego wglądu w to, czego na co dzień nie chcemy czy też nie umiemy dostrzec.
Poprzez kontakt z portretami Innych zostajemy zmuszeni do kontaktu z samymi sobą
i z uniwersalnym wymiarem bycia człowiekiem pośród innych istot ludzkich. Choć jesteśmy tak bardzo różni na powierzchni zdarzeń, to dzięki portretom Cieślaka możemy uświadamiać sobie nasze fundamentalne podobieństwo i wspólnotę.
Zbigniew Miłuński - filozof, psychoterapeuta
„Kontakt” (od autora)
Określenie „niepełnosprawność intelektualna” oznacza zatrzymanie się rozwoju inteligencji człowieka na etapie dziecka. Mówi się, że ludzie niepełnosprawni intelektualnie mimo dorosłego wieku wciąż mają umysł kilkulatka. Poziom niepełnosprawności intelektualnej „głębokiej” medycyna porównuje do stopnia rozwoju trzylatka, „znacznej” – sześciolatka, „umiarkowanej” – dziewięciolatka, a „lekkiej” – dwunastolatka. Osoby niepełnosprawne intelektualnie zachowują więc w sobie jakość dziecka, która przejawia się między innymi w naturalnej umiejętności pozostawania w kontakcie ze sobą. Dziecko wie, czego chce, i wyraża to. Gdy czuje ekscytację, tęsknotę, smutek czy radość, gdy czegoś pragnie, natychmiast to manifestuje. Jest naturalne w okazywaniu uczuć. Ale też bezbronne. Nie pozuje, odsłania się.
Doroślejąc ludzie przyjmują różne pozy i wyuczone wzorce zachowań. Często tracą przy tym pierwotną zdolność kontaktu z samym sobą. I z innymi. Osoby niepełnosprawne intelektualnie zachowują tę umiejętność. Warto zauważyć, że wielu z nas odzyskuje pełen kontakt ze sobą w podeszłym wieku (i stąd chyba biorą się tak mocne portrety osób dojrzałych, tworzące kanon współczesnej fotografii).
Projekt „Kontakt” został zrealizowany w Ośrodku Adaptacyjnym dla Osób Niepełnosprawnych Umysłowo w Pucku. Wzięły w nim udział osoby między 25 a 50 rokiem życia o niepełnosprawności głębokiej i znacznej. Każdej osobie, która chciała wziąć udział w projekcie, zrobiłem portret. Trzy dni przed sesją poprosiłem każdego z uczestników, aby ubrał się wyjątkowo, jak na jakąś okazję. Niektórzy założyli garnitury (często kupione wcześniej przez rodzinę). Inni ubrali się tak, jak chcieliby wyglądać, wykonując wyuczony zawód (w ośrodku uczą się prac technicznych, takich jak tkactwo czy ceramika, i wielu utożsamia się z taką pracą, ale słyszałem też na przykład, że dobrze byłoby zostać nauczycielem czy piosenkarzem). Jeszcze inni nie zmienili w swoim wyglądzie nic i przyszli ubrani tak jak na co dzień. W trakcie zdjęć większość osób chętnie ze mną rozmawiała. Osoby o głębszym stopniu niepełnosprawności, bez umiejętności jasnego wypowiadania się, nawiązywały kontakt wzrokowy. Rozumieliśmy się, patrząc na siebie i wykonując gesty. Starałem się wzmacniać każdy sygnał wychodzący od portretowanej osoby, najczęściej odpowiadając podobnym gestem lub wchodząc w dialogującą rolę. Wybrałem najbardziej klasyczną, minimalistyczną formę portretu. Jednorodne tło, żadnych rekwizytów. Przygotowując zdjęcia do wystawy, zauważyłem, że jakkolwiek część fotografii funkcjonuje dobrze samodzielnie, to większość szuka dopełnienia i doskonale łączy się w duety (kontaktuje się ze sobą!), odsłaniając nowe znaczenia.
Te prace przede wszystkim zostały wybrane na wystawę.
* * *
Dziękuję uczestnikom sesji za spotkanie, kontakt i wspaniały czas spędzony razem: Annie, Adamowi R., Adamowi B., Dariuszowi, Dorocie, Grzegorzowi, Jackowi, Józefowi, Katarzynie, Marii, Markowi i Mateuszowi, Piotrowi K., Piotrowi G., Rafałowi, Remigiuszowi, Ryszardowi.
Podziękowania składam również kierownictwu i pracownikom Ośrodka Dostosowawczego
dla Osób Niepełnosprawnych Umysłowo w Pucku za zaufanie i zgodę na przeprowadzenie projektu.
Maciej Cieślak
Maciej Cieślak – Fotograf, finansista, doktor fizyki. Umiejętnie łączy pasje artystyczne z działalnością biznesową i społeczną. Porusza się w obszarze fotografii artystycznej uzupełniając ją takimi formami jak reportaż czy dokument. Najczęstszym tematem prac jest człowiek, jego przeżycia i relacje ze światem. Czuje przymus odbywania dalekich podróży.
Członek Związku Polskich Artystów Fotografików. Autor wielu wystaw indywidualnych. Nagrodzony w konkursie National Geographic 2010. Absolwent Studium Fotografii ZPAF. Mieszka i pracuje w Warszawie.