Andrzej Łojko
Droit de suite
27 March 2014
Wróć
Jest to stosunkowo nowy i mało znany zapis w prawie autorskim mający na celu zapewnienie dodatkowych dochodów twórcom
a w szczególności spadkobiercom twórców w związku z hipotetyczną możliwością wzrostu wartości utworów po śmierci twórcy lub w dalszym okresie jego działalności.
Zapis ten dotyczy jedynie egzemplarzy utworów wykonanych w ograniczonych ilościach (dla fotografii i grafiki do 30 sztuk w danym formacie) wymienionych w Art. 19. pkt 3. 2.
Korzystanie z tego prawa przez twórców, lub spadkobierców (uprawnionych) jest niezbywalne, co oznacza, że nie można się go zrzec, zbyć czy przenieść na inną osobę. Jest ono wymagalne do końca okresu ochrony - czyli 70 lat po śmierci twórcy.
Egzekwowanie tych praw jest jednak niezwykle kłopotliwe dla uprawnionego, wymaga śledzenia wszystkich aukcji, czy sprzedaży dzieł sztuki, co jest praktycznie niemożliwe. Ustawa niestety nie wskazuje na możliwość obligatoryjnego przekazywania tych wynagrodzeń przez sprzedającego, czy nabywcę do właściwej organizacji zbiorowego zarządzania (OZZ), sankcjonując równocześnie brak przekazania wynagrodzenia grzywną i karą pozbawienia wolności do 3 lat (Art. 115. pkt. 1). Obowiązek odnalezienia uprawnionego spoczywa na nabywcy lub sprzedawcy. W wielu przypadkach jest to utrudnione lub wręcz niemożliwe.
Są jednak możliwe rozwiązania:
1: zmiana odpowiedniego zapisu w ustawie o obowiązku przekazywania tych wynagrodzeń właściwym OZZ ;
2: powierzenie tych praw właściwej OZZ przez uprawnionego ; co umożliwi przekazanie wynagrodzenia do OZZ, która będzie poszukiwać uprawnionych, zabezpieczając sprzedawców i nabywców przed sankcjami, a twórcom i spadkobiercom dostarczając należne wynagrodzenia.
ZPAF, działając w oparciu o zawarte umowy powiernicze dochodzi tych praw w imieniu uprawnionych, oraz przygotowuje system online umożliwiający rejestrację autorów, ich spadkobierców oraz utworów pod ochronę.
Art. 19.
1. Twórcy i jego spadkobiercom, w przypadku dokonanych zawodowo odsprzedaży oryginalnych egzemplarzy utworu plastycznego lub fotograficznego, przysługuje prawo do wynagrodzenia stanowiącego sumę poniższych stawek:
a) 5 % części ceny sprzedaży, jeżeli ta część jest zawarta w przedziale do równowartości 50.000 euro, oraz [...] - jednak nie wyższego niż równowartość 12.500 euro.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje się w przypadku ceny sprzedaży niższej niż równowartość 100 euro.
3. Oryginalnymi egzemplarzami utworu w rozumieniu ust. 1 są:
a) egzemplarze wykonane osobiście przez twórcę;
b) kopie uznane za oryginalne egzemplarze utworu, jeżeli zostały wykonane osobiście, w ograniczonej ilości, przez twórcę lub pod jego nadzorem, ponumerowane, podpisane lub w inny sposób przez niego oznaczone.
Art. 191.
1. Odsprzedażą w rozumieniu art. 19 ust. 1 i art. 191 jest każda sprzedaż następująca po pierwszym rozporządzeniu egzemplarzem przez twórcę.
2. Zawodową odsprzedażą w rozumieniu art. 19 ust. 1 i art. 191 są wszystkie czynności o charakterze odsprzedaży dokonywane, w ramach prowadzonej działalności, przez sprzedawców, kupujących, pośredników oraz inne podmioty zawodowo zajmujące się handlem dziełami sztuki lub rękopisami utworów literackich i muzycznych. [...]
Art. 193.
3. Twórca utworu, o którym mowa w art. 19 ust. 1 i art. 191, oraz jego spadkobiercy mogą domagać się od osób wymienionych w ust. 1 udzielenia informacji oraz udostępnienia dokumentów niezbędnych do określenia należnego wynagrodzenia z tytułu odsprzedaży oryginalnego egzemplarza lub rękopisu utworu przez okres 3 lat od dnia dokonania odsprzedaży. [...]