Zofia Rydet. Świat uczuć i wyobraźni
Muzeum Fotografii w Krakowie - MuFo, ul. Rakowicka 22A, Kraków
Ekspozycja od 7 grudnia 2024 do 4 maja 2025
Styczeń 2025: oprowadzania kuratorskie i tematyczne, wykłady oraz warsztaty

➤ Niedziela, 5 stycznia 2025, godz. 12:00
Wrażliwe spojrzenie na przemijanie | Oprowadzanie tematyczne
Oprowadzanie tematyczne z przewodnikiem po wystawie „Zofia Rydet. Świat uczuć i wyobraźni” z tłumaczeniem na PJM. Koniec roku to czas podsumowań. Często myślimy wówczas o ulotności ludzkiego życia, analizujemy przeszłość. Twórczość Zofii Rydet charakteryzuje wrażliwość na ludzkie doświadczenia, a tematy związane ze starością i upływem czasu odgrywają ważną rolę w cyklach składających się na „Świat uczuć i wyobraźni”. Muzeum zaprasza na oprowadzanie po wystawie, która w nieoczywisty sposób przywołuje motyw vanitas. Będzie to okazja do bliższego przyjrzenia się fotomontażom Zofii Rydet i zanurzenia się w surrealistycznej, a także lirycznej estetyce jej prac.
Prowadzenie:
Marcin Krotla – historyk sztuki, edukator muzealny i antydyskryminacyjny. Poza Muzeum Fotografii, współpracował z fundacją Forum Dialogu, Międzynarodowym Centrum Kultury w Krakowie, MOCAK-iem i Zamkiem Królewskim na Wawelu. Od niedawna realizuje także projekty i prowadzi działania edukacyjne w Żydowskim Muzeum Galicja. W pracy edukatora najbardziej ceni możliwość interakcji i wymiany myśli z publicznością, budowania relacji i dzielenia się swoimi fascynacjami.
• Oprowadzenie dla młodzieży i osób dorosłych, czas trwania: 1 godz., liczba uczestników: 30 osób,
  zapisy przez system rezerwacji online: bilety.mufo.krakow.pl, mailowo pod adresem bilety[at]mufo.krakow.pl
  oraz pod numerem telefonu 12 395 70 42 wew. 1226

➤ Czwartek, 16 stycznia 2025, godz. 17:30
Z Zofią Rydet pod jednym dachem | Wykład
„Z Zofią Rydet pod jednym dachem” to opowieść o tym, jak żyje się w archiwum fotograficznym ikony polskiej fotografii i o wyzwaniach związanych z ochroną tego bezcennego dziedzictwa. Urodzona w okresie burzliwych przemian geopolitycznych Zofia Rydet żyła w sześciu państwach: w Austro-Węgrzech, II Rzeczypospolitej, ZSRR, III Rzeszy, PRL-u i III Rzeczypospolitej. Na stałe mieszkała w dwóch miastach: Stanisławowie i Gliwicach, a krótko również w Rabce, Bytomiu, podobno także w Kłodzku. Za życia podróżowała wiele, a po śmierci artystki tułaczkę kontynuowało jej archiwum: z Gliwic przez Rabkę do Krakowa. Bogate życie prywatne i artystyczne sprawiło, że pozostawiła po sobie ogromny zbiór przedmiotów – pudełka, koperty i stosy zdjęć oraz dokumentów. Uporządkowanie efektów czterdziestu lat pracy twórczej to wyzwanie, a opieka nad spuścizną tej klasy artystki jest zobowiązaniem na całe życie. Co działo się z archiwum od 1997 roku? Jakie były początki Fundacji im. Zofii Rydet?
Tego dowiemy się podczas pierwszej części spotkania od Zofii Augustyńskiej-Martyniak.
Na tym praca nad dorobkiem Zofii Rydet się nie kończy. Kolejnym krokiem jest konserwacja dziesiątek tysięcy obiektów. Obejmuje ona nie tylko archiwalia i materiały fotograficzne, które same wymagają ogromnych nakładów pracy, ale również przestrzenne foto-obiekty. Dogłębne poznanie dzieła, jego kontekstu i pierwotnego sposobu ekspozycji, a także ocena stanu zachowania pozwalają zaplanować długofalową ochronę, która wykracza poza troskę o materialny aspekt obiektu. O kulisach pracy nad konserwacją cyklu „Przemiany” Zofii Rydet opowie w drugiej części spotkania Uta Hanusek.
Prowadzenie:
Zofia Augustyńska-Martyniak – konserwatorka dzieł sztuki, absolwentka Akademii Sztuk Pięknych im. Jana Matejki w Krakowie i podyplomowego Zarządzania Kulturą na Uniwersytecie Jagiellońskim. Archiwistka, opiekunka i inwentaryzatorka archiwum Zofii Rydet obejmującego kilkadziesiąt tysięcy negatywów, fotografii oraz wszelkiego rodzaju dokumentację towarzyszącą. Popularyzatorka twórczości tej artystki fotografki, a prywatnie jej stryjeczna prawnuczka. Wraz z mamą Marią Sokół-Augustyńską zarządza Fundacją im. Zofii Rydet, którą założyły w 2011 roku, a której siedzibą jest ich dom rodzinny.
Uta Hanusek – konserwatorka dzieł sztuki, interesuje się konserwacją sztuki współczesnej, papieru i fotografii. W trakcie studiów na Wydziale Konserwacji i Restauracji Dzieł Sztuki Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, we współpracy z Fundacją im. Zofii Rydet, przygotowała pracę magisterską na temat konserwacji przestrzennego cyklu Zofii Rydet pt. „Przemiany”. Obecnie pracuje na stanowisku starszej asystentki konserwatorskiej w Dziale Konserwacji i Przechowywania Zbiorów Muzeum Fotografii w Krakowie. Fascynuje ją bezpośredni kontakt z dziełami sztuki i to, jak bardzo inspirująca może być opieka nad nimi. Prywatnie członkini Fundacji im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia.
• Czas trwania: 1,5 godz., liczba uczestników: 30 osób, zapisy przez system rezerwacji online:
  bilety.mufo.krakow.pl, mailowo pod adresem bilety[at]mufo.krakow.pl oraz pod numerem telefonu
 12 395 70 42 wew. 1226

➤ Piątek, 17 stycznia 2025, godz. 11:00
Czułym okiem | Oprowadzanie kuratorskie połączone z wykładem o życiu i twórczości Zofii Rydet
W „Świecie uczuć i wyobraźni” Zofia Rydet sięga po surrealistyczne środki, by mówić o tematach całkowicie realnych: zagrożeniu wojną, przemijaniu, ale i o miłości, macierzyństwie czy nadziei. Nie znajdziemy tu zdjęć reporterskich, których można by się spodziewać po autorce „Zapisu socjologicznego”. Cykl, który powstał w latach 1968–1975, pokazuje Rydet jako artystkę o poetyckiej wrażliwości, mistrzynię swojego fachu. Kurator wystawy, Karol Hordziej, wybrał na wystawę niemal 100 prac oraz zbiór fragmentów zdjęć, z których Rydet tworzyła kolaże. Autorskie oprowadzanie pozwoli widzom zanurzyć się w świecie stworzonym przez fotografkę. „Nie wiem (czas jest względny)” – to fragment wiersza Haliny Poświatowskiej, który otwiera album „Świat wyobraźni Zofii Rydet” zawierający fotokolaże z cyklu.
Druga część spotkania będzie poświęcona analizie tej książki.
Prowadzenie:
Karol Hordziej – kurator, menedżer kultury, wykładowca, autor wystaw i publikacji poświęconych fotografii i sztukom wizualnym. Współtwórca wystawy „Zofia Rydet. Zapis, 1978–1990” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, prezentowanej także w Jeu de Paume w Tours, we Francji. Od kilkunastu lat kieruje merytorycznie projektami poświęconymi kompleksowemu opracowaniu archiwów artystów, w tym Jana Dziaczkowskiego, Zofii Rydet, Wojciecha Plewińskiego, Zygmunta Rytki, Jerzego Koleckiego i Władysława Hasiora. W latach 2004–2014 współtworzył program festiwalu Miesiąc Fotografii w Krakowie oraz strategię rozwoju Fundacji Sztuk Wizualnych.
dr Maria Wąchała-Skindzier – historyczka, muzeolożka i edukatorka muzealna. Autorka rozprawy doktorskiej poświęconej recepcji okresu PRL-u w narracjach muzealnych w latach 1989–2017, obronionej na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończyła historię na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz muzealnictwo na Podyplomowych Studiach Muzealniczych Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kustoszka dyplomowana. Kuratorka wystaw. Przez dziesięć lat pracowała w Dziale Historii i Sztuki Krakowa Nowoczesnego Muzeum Krakowa, gdzie w latach 2016–2019 kierowała oddziałem „Dzieje Nowej Huty”. Autorka publikacji naukowych i katalogów wystaw, scenariuszy lekcji muzealnych, spacerów historycznych, oprowadzań kuratorskich, w tym także dla dzieci. Jej zainteresowania badawcze zogniskowane są wokół pamięci, historii życia codziennego, dziedzictwa, historii kultury i muzealnictwa.
Pracuje w Muzeum Fotografii w Krakowie.
• Spotkanie dla seniorów i seniorek (ale także dla innych dorosłych amatorów fotografii), czas trwania:
  1,5 godz., liczba uczestników: 25 osób, zapisy przez system rezerwacji online: bilety.mufo.krakow.pl,
  mailowo pod adresem bilety[at]mufo.krakow.pl oraz pod numerem telefonu 12 395 70 42 wew. 1226

➤ Sobota, 25 stycznia 2025, godz. 12:00
„Świat uczuć i wyobraźni” i „Zapis socjologiczny” Zofii Rydet: między surrealistycznym fotomontażem a reporterskim zapisem | Oprowadzanie tematyczne z tłumaczeniem na PJM
Dwa cykle autorstwa Zofii Rydet, „Świat uczuć i wyobraźni” i „Zapis socjologiczny”, powstały zaraz po sobie. Z dzisiejszej perspektywy trudno się tego domyślić: główną materią wcześniejszego „Świata uczuć…” jest fotomontaż o lirycznym charakterze, głęboko zakotwiczony w surrealistycznej tradycji, zaś nieco późniejszy „Zapis socjologiczny” to surowy, nieskłonny do okazywania wzruszeń fotoreportaż. Na podstawie prac prezentowanych na wystawie „Zofia Rydet. Świat uczuć i wyobraźni” pokazane zostaną podobieństwa mimo woli pomiędzy tymi, jak mogłoby się wydawać, skrajnie odmiennymi cyklami. Język fotograficzny Rydet nie jest bowiem tak jednolity, jak się na pierwszy rzut oka wydaje.
Prowadzenie:
Wojciech Nowicki – pisarz, eseista, kurator wystaw fotograficznych. Jego książka „Dno oka. Eseje o fotografii” (2010) znalazła się w finale Nagrody Literackiej Nike 2011, otrzymała nagrodę Polskiego Towarzystwa Wydawców Książek. Wydane w 2013 roku „Salki” otrzymały Nagrodę Literacką Gdynia w kategorii esej i były nominowane do Jan Michalski Prize for Literature. Opublikował także: „Odbicie” (2015), zbiór esejów o portrecie w fotografii; esej poświęcony fotografii z okresu pierwszej wojny światowej „Tuż obok” (2018), „Cieśniny” (2019), nominowane do Nagrody Literackiej Gdynia i Jan Michalski Prize for Literature. Otrzymał Nagrodę im. Juliana Tuwima za całokształt twórczości. Jest również autorem monografii fotograficznych, m.in. „Jerzy Lewczyński. Pamięć obrazu” (2012), „Zofia Rydet. Zapis socjologiczny” (2017), „Plewiński. Na scenie” (2018), „Plewiński. Reportaż” (2021). W 2024 roku ukazał się album „Przerwa na światło. Leon Barszczewski, Maria Czaplicka, Kazimierz Zagórski. Fotografie polskich naukowców i podróżników” (we współpracy z Katarzyną Mirczak).
• Oprowadzenie dla osób dorosłych, czas trwania: 1 godz., liczba uczestników: 30 osób,
  zapisy przez system rezerwacji online: bilety.mufo.krakow.pl, mailowo pod adresem bilety[at]mufo.krakow.pl
  oraz pod numerem telefonu 12 395 70 42 wew. 1226

W styczniowym programie MuFo znalazły się różne propozycje, które pozwolą bliżej poznać twórczość Zofii Rydet, jednej z najważniejszych postaci polskiej fotografii - także warsztaty, specjalne propozycje dla najmłodszych na nadchodzące ferie, które pozwolą zapoznać się z techniką kolażu. Warto również odwiedzić pokaz „Latarnie magiczne i diaskopy”, prezentujący zabytkowe urządzenia do wyświetlania przeźroczy. Szczegółowy program wydarzeń znajduje się na stronie MuFo 

 Dołącz do wydarzeń MuFo na Facebooku

Kliknij w obrazek powyżej by zobaczyć dokumentację fotograficzną wystawy przygotowaną przez MuFo.

Wystawa najwybitniejszej polskiej fotografki, Zofii Rydet, została otwarta w Muzeum Fotografii w Krakowie 7 grudnia. To pierwszy muzealny pokaz fotokolaży z cyklu „Świat uczuć i wyobraźni”, tworzonego przez artystkę w latach 60. i 70. XX wieku. Poetycka opowieść o ludziach i ich przeżyciach w trudnych czasach zaskakuje aktualnością także dziś.
W „Świecie uczuć i wyobraźni”  Zofia Rydet sięga po surrealistyczne środki, by mówić o tematach całkowicie realnych: o doświadczeniach II wojny światowej i Zagłady, o zagrożeniach, przemijaniu, ale i o miłości, macierzyństwie czy nadziei. Nie znajdziemy tu zdjęć dosłownych, reporterskich, których można by się spodziewać po autorce „Zapisu socjologicznego”. Cykl powstały w latach 1968–1975 pokazuje Rydet jako artystkę o poetyckiej wrażliwości, a jednocześnie mistrzynię swojego fachu, precyzyjnie konstruującą fotograficzne obrazy.
Za życia fotografki „Świat uczuć i wyobraźni”  był prezentowany zaledwie kilkukrotnie, na kameralnych wystawach w galeriach BWA w Lublinie i Zamościu oraz w Galerii Fotografii w Świdnicy. W 1979 roku nakładem Krajowej Agencji Wydawniczej został wydany album pod tytułem „Świat uczuć i wyobraźni” ze wstępem teoretyczki fotografii Urszuli Czartoryskiej. Rydet pokazywała też projekt przy pomocy przezroczy, którym towarzyszyła ścieżka dźwiękowa. Pracując nad wariantami kolaży, fotografka stworzyła łącznie ok. 1000 odbitek, które dziś są pod opieką Fundacji im. Zofii Rydet. Z tego zbioru kurator wystawy, Karol Hordziej, wybrał na wystawę w Muzeum Fotografii w Krakowie niemal 100 prac oraz zbiór elementów (wyciętych fragmentów zdjęć), z których Rydet tworzyła swoje wieloelementowe kolaże.
- W trakcie przygotowań do wystawy miałem okazję nie tylko porównać ze sobą niezliczone warianty odbitek stworzonych przez Zofię Rydet, ale także odkryć nieznany do tej pory cykl fotomontaży. Ten zbiór, który roboczo nazwałem „Motyw słońca”, zostanie po raz pierwszy zaprezentowany na wystawie w MuFo. Fascynujące jest również archiwum elementów wyciętych przez fotografkę z jej własnych zdjęć, które działa jak rozsypany wizualny słownik, pozwalający budować nowe surrealistyczne obrazy, a także zbiór etykiet z kopert, w których artystka przechowywała zdjęcia o różnej tematyce, przypominający współczesną chmurę tagów w wyszukiwarce. Wszystkie te elementy pozwalają lepiej zrozumieć proces twórczy artystki i ogrom wykonanej przez nią pracy. - mówi kurator wystawy, Karol Hordziej. W MuFo obok autorskich fotomontaży będzie można zobaczyć także „matryce”, czyli złożone z wyciętych fragmentów kolaże, które stanowiły podstawę dla ostatecznych wersji fotomontaży oraz trójwymiarowe obiekty z cyklu „Przemiany”.
Czas pracy nad „Światem uczuć i wyobraźni” był dla Zofii Rydet momentem poszukiwania nowego języka wizualnego, w którym porzuciła skupiony na człowieku magiczny realizm serii „Mały człowiek”. To także jej najbardziej osobisty cykl, który można określić mianem zbioru krajobrazów wewnętrznych autorki, oddających jej sposób myślenia o świecie i przeżywania go. W tekście podsumowującym cykl Urszula Czartoryska zwracała uwagę na powód, dla którego Rydet sięgnęła w tych poszukiwaniach po tę konkretną technikę, pisząc: - Fotomontaż to rodzaj wyzwania wobec nieodwołalnej opisowości fotografii, w imię nie tyle nieprawdy, co raczej prawdy zintensyfikowanej, prawdy „wyższego stopnia” sugestywności. -
Cały cykl został przez autorkę na potrzeby książki podzielony na piętnaście rozdziałów: „Pejzaże”, „Narodziny”, „Macierzyństwo”, „Oczekiwania”, „Odejścia”, „Za ścianą życia”, „Zakochani”, „Sentymentalna ballada”, „Zagłada”, „Manekiny”, „Fantomy”, „Zagrożenie, „Obsesje”, „Przemiany” i „Nadzieja”. Na wystawie przywrócono stosowany przez Rydet w trakcie pokazów przezroczy oraz we wcześniejszej, autorskiej makiecie publikacji podział na 17 serii, z dodatkowymi „Zniszczeniem” i „Tęsknotą”.
To połączenie tematów daje widzom okazję, by spojrzeć oczami Zofii Rydet – artystki, która w centrum swoich zainteresowań stawiała zawsze ludzi i ich doświadczenia. Sama twórczyni mówiła zresztą o tym cyklu tak: - Mój „Świat uczuć i wyobraźni” mówi o człowieku zagrożonym już od chwili narodzin, o jego obsesjach, o jego uczuciach, osamotnieniu, pragnieniach, o lęku, przed którym ratuje go tylko miłość, o tragedii przemijania, o strachu przed zagładą i zniszczeniem. -
„Świat uczuć i wyobraźni”  nie jest najbardziej rozpoznawalnym z cykli Zofii Rydet – w opracowaniach poświęcano mu stosunkowo mniej uwagi niż nagradzanemu już w latach 60. „Małemu człowiekowi” czy wpisanemu w 2024 roku na listę UNESCO „Zapisowi socjologicznemu”. Dziś, w czasach globalnego niepokoju oraz kulturowego zwrotu w stronę duchowości i magii, fotokolaże Zofii Rydet wydają się niezwykle aktualne. Wewnętrzne, liryczne krajobrazy stworzone przez artystkę pół wieku temu pozwalają widzom konfrontować się z własnymi emocjami.

Zofia Rydet (1911–1997)
Urodzona w Stanisławowie fotografka, autorka cykli fotograficznych „Mały człowiek”, „Świat uczuć i wyobraźni” oraz „Zapis socjologiczny”, członkini Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego i wykładowczyni fotografii na Wydziale Architektury Politechniki Śląskiej. Córka Ferdynanda i Józefy Rydetów.
Na początku lat 30. XX wieku, na życzenie rodziców uczęszczała do Głównej Szkoły Gospodarczej Żeńskiej w Snopkowie pod Lwowem, później pracowała w rodzinnym mieście w Biurze Podróży ORBIS, prowadzonym przez jej starszego brata, Tadeusza. Za jego zachętą podjęła pierwsze próby fotograficzne. Lata wojny spędziła w Stanisławowie, skąd w 1944 roku wyjechała wraz z rodziną, by początkowo zamieszkać w Rabce. Niedługo później Zofia Rydet przeprowadziła się do Bytomia, gdzie prowadziła sklepy papierniczo-zabawkarskie Blok i Kameleon. Na początku lat 50. powróciła do fotografii, a dzięki sukcesom odnoszonym w lokalnych konkursach dołączyła do Gliwickiego Towarzystwa Fotograficznego, którego członkami byli m.in. Piotr Janik czy Jerzy Lewczyński. W latach 50. Rydet rozpoczęła pracę nad „Małym człowiekiem”, pierwszym cyklem fotograficznym, który przyniósł jej uznanie i rozpoznawalność. Zbiór zdjęć poświęcony dzieciom i dzieciństwu, stworzony w duchu włoskiego neorealizmu powstawał aż do 1963 roku i doczekał się zarówno licznych wystaw (w tym m.in. w warszawskiej Galerii „Krzywe Koło”), jak i wydania w formie albumu zaprojektowanego przez Wojciecha Zamecznika.
W roku 1961 została przyjęta do Związku Polskich Artystów Fotografików, gdzie działała aktywnie w Okręgu Śląskim, uzyskując w roku 1979 godność Członka Honorowego ZPAF.
W drugiej połowie lat 60. Rydet rozpoczęła pracę nad „Światem uczuć i wyobraźni” – monumentalnym cyklem kolaży fotograficznych, które tworzyła na bazie własnego archiwum oraz nowych zdjęć powstałych specjalnie na potrzeby cyklu. Prace z tego cyklu są podzielone na serie: początkowo według zamysłu autorki było ich 17, później, na potrzeby wydawnictwa książkowego – 15. Zofia Rydet prezentowała te surrealistyczne w formie kolaże początkowo jako diaporamę (pokaz slajdów z towarzyszącą ścieżką dźwiękową). W 1979 roku został wydany album z przedmową Urszuli Czartoryskiej.
W 1978 roku Zofia Rydet w trakcie wakacji w Rabce zrobiła pierwsze zdjęcia do cyklu „Zapis socjologiczny”, portretując mieszkańców okolicznych wsi na tle ich domów. Praca nad „Zapisem” trwała do 1990 roku, a składające się na niego fotografie autorka prezentowała na licznych wystawach w Polsce i za granicą. Ten konceptualny, typologiczny z ducha cykl jest uznawany za jedno z najważniejszych dokonań polskiej fotografii. W 2024 roku „Zapis socjologiczny” został wpisany na Polską Listę Krajową Programu UNESCO Pamięć Świata.

* Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
* Wystawa została zorganizowana we współpracy z Fundacją im. Zofii Rydet.
* Kurator: Karol Hordziej
* Współpraca merytoryczna MuFo: Bartosz Flak
* Koordynacja wystawy: Weronika Ptak
* Produkcja wystawy: Joanna Gorlach, Weronika Ptak
* Kwerenda oraz wsparcie merytoryczne: Zofia Augustyńska-Martyniak, Maria Sokół-Augustyńska
* Projekt aranżacji wystawy i typografia: Damian Nowak
* Nadzór i opieka konserwatorska: Uta Hanusek
* Redakcja i korekta: Anna Sorówka-Łach
* Tłumaczenie na język ukraiński: Andrij Saweneć
* Digitalizacja i retusz fotografii: Mateusz Woźniak
* Ścieżka dźwiękowa: Sofie Birch & Antonia Nowacka we współpracy z festiwalem Unsound
* Multimedia i przygotowanie materiałów wideo: Thomas Skatulla
* Program towarzyszący i edukacyjny: Joanna Gorlach, Maria Masternak,
  dr Agnieszka Olszewska, Anna Sidorska
* Patroni medialni MuFo: Radio Kraków, Radio Kraków Kultura
* Patroni medialni wystawy: Vogue, Wyborcza.pl, Polityka, TVP Kultura, NN6T,
  Fotopolis, SZUM, RMF Classic