Sala z Widokiem, Krakowskie Forum Kultury, ul. Mikołajska 2
Wernisaż w czwartek 23 września o godz. 18:00, ekspozycja do 6 października 2021
Realizatorki projektu: Zofia Gnoińska i Martyna Mazur
KLUCZ DO POSTACI
Wystawa W przestrzeni Lema zaprasza do wejścia w świat pisarza na trzy sposoby, które proponuje nam Danuta Węgiel – autorka wielu cyklów portretów pisarzy, w tym Stanisława Lema. W latach 1996-1997 była gościem w domu na Klinach, gdzie wykonała kilka sesji. Prezentowana w Krakowskim Forum Kultury ekspozycja składa się z wyraźnie nakreślonych wymiarów: Lem w przestrzeni pracy, gdzie możemy obserwować jego azyl twórczy, obszerną bibliotekę, sferę, gdzie tworzył w ostatnich latach życia. Kolejną odsłoną wystawy jest urokliwa sceneria ogrodu, gdzie wraz z ukochaną żoną Barbarą i ich psem pisarz spędzał beztroskie chwile. I wreszcie ostatnia odsłona – Lem fantastyczny, niejako zanurzony w uwielbianej przestrzeni pozaziemskiej. W tej części przedstawione zostały aranżacje kolażowe, wykonane przez fotografkę współcześnie, które stanowić mogą alegorię pamięci.
Danuta Węgiel uważnie dobrała zdjęcia i stworzyła opowieść, która jest nacechowana symptomami retrospekcji – w stulecie urodzin pisarza wspominamy jego postać, może nieco inną niż w powszechnym ujęciu. Stanisław Lem na portretach jest obecny, choć my już wiemy, że jego nie ma w świecie materialnym. Istnieje w sferze metafizycznej i literackiej. Autorka zdjęć bardzo dobrze to pokazuje, w eleganckiej formie i klasycznej estetyce fotograficznej, gdzie uniwersalny kod wizualny pozwala na obcowanie z bohaterem, choć jest to tylko fantasmagoria. Nieco zdystansowany, lekko nieobecny, a jednak poddaje się prowadzonemu przez Danutę Węgiel dialogowi, dyskretnie wchodzi w interakcję z obiektywem. Szybkie migawki zaś, zapisują nieuchwytne wrażenia. Pozwalają na lekkie wejrzenie w duszę pisarza lub chociażby próbę definiowania go nie tylko w odniesieniu do literatury. Wystawa jest swego rodzaju próbą uchylenia rąbka tajemnicy, jaką otaczał się literat. Przestrzeń domu często stanowi – zgodnie z angielskim powiedzeniem – rodzaj twierdzy. Twierdzę zaś można bronić lub zdobywać – w przypadku Danuty Węgiel wystąpiła trzecia droga – odwiedza ona Stanisława Lema i korzystając z gościnności, pozwala na wizytę także widzom wystawy. Ekspozycja jest zatem zbudowana z fotografii, które w jakiś sposób nie tylko pokazują obraz, ale też tworzą oryginalną narrację. Dom na Klinach nie jest bajkowy, ale jest pewnym odniesieniem, czymś w miarę stałym, co pozwala w bajkę uwierzyć. Bywa nierzeczywisty, podobnie jak sceny z opisów science fiction – mocne kolory podkreślają siłę fantazji. I choć ogród jest zupełnie realny, to stwarza wrażenie bramy dla wędrówek do wnętrza, jakichś nie do końca dopowiedzianych emocji, odniesień do małych, ale jednak wizjonerskich wzruszeń, raz z tego, a raz z innego świata. Minimalizm formy nadaje wieloznaczności interpretacji, gdzie nieuchwytna obecność człowieka, uczucia czy stanu ducha jest otwarta na różne możliwości. W trzeciej, finałowej części wystawy Stanisław Lem alegorycznie i niejako na wieczność udaje się na poszukiwanie sensu, pyta o jego istnienie, co spowite jest zapisem w stylu zdjęć z misji kosmicznych NASA.
Zatem na wystawie W przestrzeni Lema akcentowane są nie tylko sprawy literackie, prywatne i intymne, ale jest ona też wskazówką, w przedstawieniu wielowymiarowym, gdzie każdy z nas może – jeśli tylko uruchomi nieszablonową percepcję – odnaleźć klucz do postaci Lema.
Marta Półtorak
Danuta Węgiel jest członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików w Okręgu Krakowskim, absolwentką religioznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1993 roku rozpoczęła współpracę z „Tygodnikiem Powszechnym” gdzie sprecyzowała swoje fotograficzne zainteresowania. Od ponad 25 lat portretuje ludzi kultury i nauki, co owocuje licznymi publikacjami w prasie, na okładkach książek oraz plakatach. Jej prace były pokazywane na ponad 30 wystawach indywidualnych i zbiorowych.
Od 2012 roku związała się z agencją prasową Fotonova. Od 2019 roku jest współkuratorką Galerii ZPAF w Krakowie. Wykłada w Instytucie Dziennikarstwa UPJPII w Krakowie. Najważniejszym obszarem zainteresowań artystki pozostaje portret. Ostatnio skupia się na relacji człowieka i używaniu w wypowiedziach cyfrowej techniki montażu.
Więcej na stronie Agencji Fotonova oraz Okręgu Krakowskiego ZPAF.