Galeria STUDIO, Pałac Kultury i Nauki, Plac Defilad 1, Warszawa 
Partner wystawy: Fundacja Archeologia Fotografii 
Wernisaż w środę 18 grudnia o godz. 20:15, ekspozycja do 30 marca 2025 
Kuratorki: Weronika Kobylińska, Dorota Jarecka, Paulina Olszewska

Zbigniew Dłubak (1921–2005) zapisał się jako jeden z architektów nowoczesnej wrażliwości plastycznej w powojennej Polsce. Malarz i teoretyk, współzałożyciel legendarnej grupy Permafo, wyróżniał się odważnym, eksperymentalnym podejściem do fotografii, traktując ją jako medium analityczne: narzędzie badania mechanizmów tworzenia znaków i ich percepcji. Jego konceptualna twórczość redefiniowała zarówno granice sztuki, jak i wcześniejsze sposoby myślenia o roli zdjęć w wypowiedziach plastycznych. Wystawa w Galerii Studio w Warszawie – realizowana we współpracy z Fundacją Archeologia Fotografii – podejmuje próbę przypomnienia ikonicznych prac Dłubaka, a także ich prezentacji w kontekście sztuki dźwięku. Na ekspozycji znajdują się jego oryginalne vintage prints (odbitki z epoki) i obrazy na płótnie. Towarzyszy im kompozycja audialna nagrana w dawnym mieszkaniu Dłubaka w Warszawie, przygotowana specjalnie na potrzeby wystawy przez Annę Zaradny – artystkę i kompozytorkę, która w swojej twórczości organicznie splata obszary sztuk wizualnych i dźwięku eksperymentalnego.

Motyw pracowni i przestrzeni tworzenia
Wystawa nawiązuje do wybranych prac Zbigniewa Dłubaka, użytych pierwotnie m.in. w jednej z jego kluczowych instalacji przestrzennych – environment Ikonosfera I  z 1967 roku zaprezentowanej w Galerii Współczesnej w Warszawie. Artysta zrezygnował wtedy z klasycznych ram dla fotografii, przekształcając je w swoisty wizualny labirynt: obrazy zawieszono w sposób umożliwiający im swobodne poruszanie się pod wpływem ruchu powietrza, co zachęcało widzów do aktywnego uczestnictwa w przestrzeni wizualnej. Ikonosfera I składała się z odbitek przedstawiających z pozoru zwykłe przedmioty codziennego użytku oraz zaułki w mieszkaniu artysty, co tworzyło atmosferę nieformalnej, roboczej prezentacji. Na wystawie „Dłubak x Zaradny: non finito”  w Galerii Studio zdjęcia te zostają pokazane na nowo w duchu „zwrotu ku rzeczom”, a dzięki scenograficznym zabiegom wyeksponowano ich materialny charakter.
Motyw pracowni czy też domu artysty, czyli przestrzeni, w której zaciera się granica między sztuką a codziennością, był w historii sztuki silnie romantyzowany, otoczony mitami i anegdotami. Na wystawie staje się on punktem wyjścia do rozważań o procesie twórczym jako dynamicznej interakcji miejsca, przedmiotów i codziennych rytuałów, które kształtują artystyczną wrażliwość. Anna Zaradny w dawnym mieszkaniu Dłubaka w Warszawie, podjęła się analizy sonicznego aspektu tej przestrzeni.
Stosując różne strategie, m.in. nagrań terenowych i melorecytacji opartej na tekstach teoretycznych artysty, Zaradny ukazuje, że idea pracowni może być odczytywana na nowo. Jednocześnie wystawa stanowi nawiązanie do pierwszej prezentacji prac Dłubaka przez Fundację Archeologia Fotografii: pokazu Wewnątrz  z 2010 roku, przygotowanego przez Karolinę Ziębińską.
Termin zawarty w tytule wystawy – non finito – nawiązuje do tradycji renesansowych dzieł pozostawionych celowo nieukończonymi. Zabieg ten miał podkreślać procesualny charakter tworzenia i otwierać przestrzeń dla wyobraźni odbiorcy. Posługujemy się tym terminem, by zasygnalizować otwartość dorobku Dłubaka na kolejne interpretacje, które stale mogą dopełniać znaczenie jego działań. Procesualność i performatywność to elementy łączące postawę obojga artystów. Fotografie Dłubaka, spowite niematerialną realizacją soniczną Zaradny, stają się częścią immersyjnego doświadczenia: dźwiękowa instalacja jest organicznie wpleciona w tkankę galerii, pozwalając pracom rezonować z różnorodnymi grupami odbiorców.

Interdyscyplinarny wielogłos: fotografia, malarstwo, instalacja
Anna Zaradny, posługując się zarówno dźwiękiem, jak i obrazem, tworzy komplementarne narracje sensoryczne, które przywołują dziedzictwo neoawangardy i ożywiają przestrzeń wystawową. Jej instalacja sprawia, że galeria – ze swoimi korytarzami, niszami i uskokami – staje się medium performatywnym zapraszającym do zanurzenia się w doświadczeniu wielozmysłowym. Ekspozycja „pracuje” w obecności odbiorcy, nawiązując do idei Ikonosfery I, w której Dłubak przełamywał tradycyjne formy prezentacji fotografii na rzecz przestrzennej, cielesnej interakcji z widzem. Tym samym Zaradny rozwija dziedzictwo Dłubaka, redefiniując relację między dziełem a odbiorcą. Na wystawie znajdziemy oryginalne zdjęcia i obrazy Dłubaka otoczone pejzażem dźwiękowym autorstwa Zaradny, a także inne prace artystki, kompozycje wideo, obiekty i instalacje, które subtelnie korespondują z motywami pracowni i przestrzeni tworzenia.
Weronika Kobylińska

Anna Zaradny (ur. 1977) – artystka dźwiękowa i wizualna, kompozytorka, instrumentalistka, współtwórczyni festiwalu oraz wydawnictwa Musica Genera. Klasycznie wykształcona – saksofon, dyrygentura. Wykorzystuje swoje przygotowanie na gruncie muzyki improwizowanej i eksperymentalnej, traktując instrument i inne narzędzia jako otwartą, organiczną formę. Jako kompozytorka i instrumentalistka porusza się w szerokim spektrum od akustycznej muzyki improwizowanej, o minimalistycznym współczesnym idiomie, do eksperymentalnej muzyki elektronicznej. Prace o charakterze wizualnym tworzy głównie w formie instalacji, obiektu, fotografii i wideo. Artystka posługuje się w nich środkami abstrakcji, mikro obiektami dźwiękowymi, elementami architektury, światła i przestrzeni.
Zbigniew Dłubak (1921–2005) – fotograf, malarz, teoretyk sztuki, wieloletni redaktor miesięcznika „Fotografia” i jedna z kluczowych postaci polskiej sceny fotograficznej po 1945 roku. Debiutował jako fotograf w 1947 roku, tworząc eksperymentalne prace inspirowane międzywojenną awangardą. Jego twórczość obejmowała zarówno abstrakcyjne kompozycje surrealizujące, jak i minimalistyczne, codzienne kadry pejzaży i wnętrz. W latach 60. i 70. realizował projekty oparte na analizie strukturalistycznej pojęcia znaku oraz badał związki fotografii z rzeczywistością. Był związany z warszawskimi i wrocławskimi galeriami awangardowymi, m.in. Krzywym Kołem, Foksal, Remontem czy Galerią Współczesną. Członek Honorowy Związku Polskich Artystów Fotografików. Jego dorobek fotograficzny znajduje się pod opieką Fundacji Archeologia Fotografii.

Galeria Studio, została założona w 1972 roku przez malarza i scenografa Józefa Szajnę w Teatrze Studio. Przez lata gościła najbardziej znaczące postacie ruchu neoawangardowego, takie jak Mario Merz i Sol LeWitt. Jej kolekcja, obejmująca niemal tysiąc obiektów, zawiera sztukę polskiego modernizmu i awangardy XX i XXI wieku oraz prace artystów międzynarodowych.
Fundacja Archeologia Fotografii, która opiekuje się fotograficznym dorobkiem Zbigniewa Dłubaka, zajmuje się opracowywaniem, ochroną, digitalizacją i udostępnianiem online archiwów polskich fotografów i fotografek. Ponad 87 tys. rekordów jest już dostępnych nieodpłatnie w Wirtualnym Muzeum Fotografii. FAF prowadzi projekty badawcze, organizuje wystawy, warsztaty i wykłady oraz wydaje albumy i książki poświęcone fotografii.

Kolofon
Kuratorki: Weronika Kobylińska, Dorota Jarecka, Paulina Olszewska
Asysta kuratorska: Kamila Kobus
Produkcja: Monika Balińska
Opieka konserwatorska: Natalia Andrzejewska, Martyna Wilkowska
Redakcja tekstów angielskich: Daniel Malone
Projekty graficzne: Kuki Iwański
PR: Marta Sputowska, Majka Duczyńska, Maria Prokesz, Michalina Kacperak, Alicja Lesiów
Koordynacja archiwum Dłubaka: Mikołaj Chmieliński

Ekspozycji będą towarzyszyły oprowadzania kuratorskie i spotkania poświęcone twórczości Zbigniewa Dłubaka oraz Anny Zaradny z udziałem artystki
10 stycznia 2025 (piątek) o godz.18:00 we foyer Teatru Studio odbędzie się spotkanie z Anną Zaradny. Spotkanie poprowadzi Weronika Kobylińska

Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
i Biura Kultury Miasta Stołecznego Warszawa.

Dołącz do wydarzenia na Facebooku