Maria Chrząszczowa. Nowa Warszawa 1961-1972
Galeria Fundacji Archeologia Fotografii, ul. Andersa 13, obok kl. VII, Warszawa
Wernisaż w piątek 4 grudnia o godz. 18:30, ekspozycja do 15 stycznia 2016
Mrówkowce, korytarzowce i hotele dla samotnych - Maria Chrząszczowa w latach 60. i 70. dokumentowała Śródmieście, Bielany i Żoliborz. Zdjęcia otoczonych pustymi działkami osiedli i bloków wciśniętych w ocalałą po wojnie tkankę miejską, to wyjątkowa dokumentacja rozwoju stolicy.
„Nowa Warszawa” Marii Chrząszczowej w Galerii Fundacji Archeologia Fotografii.
Maria Chrząszczowa znana jest przede wszystkim z fotografii architektury, głównie Warszawy.
Do jej najważniejszych prac należy przejmująca dokumentacja zburzonej stolicy Polski wykonana w 1945 roku. W latach 60. i 70. prowadziła stosunkowo systematyczną dokumentację rozbudowy Warszawy. Interesowały ją przede wszystkim nowopowstające osiedla mieszkaniowe. Szczególnie dokładnie sfotografowała Bielany, Żoliborz i Śródmieście. Tu widać konsekwentną pracę dokumentalistki, która stara się pokazać wybrane obiekty w sposób jak najdokładniejszy. Na tych zdjęciach rzadko pojawiają się ludzie, Chrząszczową bardziej interesuje sama architektura niż toczące się miejskie życie. Ale inne osiedla sfotografowane są w sposób mniej metodyczny, w archiwum znajdują się trzy lub cztery zdjęcia – tak jakby zrobiła je przypadkiem, będąc akurat w okolicy.
Całość składa się na obraz miasta w procesie. Część z tych prac powstała prawdopodobnie jako materiał pomocniczy dla wykładowców i studentów architektury Politechniki Warszawskiej, gdzie Chrząszczowa prowadziła pracownię fotografii. Tłumaczyłoby to powtarzalność kadrów, wielokrotne próby sfotografowania jednego bloku z kilku punktów widzenia. I choć większość zdjęć ma charakter czystej dokumentacji, która prawdopodobnie miała funkcję służebną, to jednak wśród tego zbioru znajdziemy także kadry bardziej osobiste.
Maria Chrząszczowa (1913-1979 Warszawa) urodziła się w rodzinie Pfeifferów, warszawskich przemysłowców. Z fotografią zetknęła się podczas kontynuacji nauki w dwuletnim Liceum Fotograficznym w Warszawie. Niemal wszystkie jej fotografie sprzed 1939 roku spłonęły w czasie wojny. Najwcześniejszy, zachowany zbiór to dokumentacja ruin Warszawy.
Silny ładunek symboliczny i emocjonalny tych zdjęć wyróżnia je spośród innych wykonanych wówczas dokumentacji. Pod koniec 1945 roku Chrząszczowa dokumentowała obóz koncentracyjny w Auschwitz a później Wrocław, Jelenią Górę, Kłodzko.
Po powrocie do Warszawy aż do połowy lat 70. pracowała w zawodzie fotografki, m. in. w Polskiej Agencji Prasowej. Od roku 1952 była członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików. W latach 1953-1974 prowadziła pracownię fotografii w katedrze Architektury Polskiej na Politechnice Warszawskiej.
Fundacja Archeologia Fotografii opracowuje archiwum Marii Chrząszczowej od 2009 roku.