Nieswojość | Agata Pankiewicz i Marcin Przybyłko
Galeria Korytarz w Jeleniogórskim Centrum Kultury, ul. Bankowa 28/30, Jelenia Góra
Wernisaż w piątek 14 stycznia o godz. 17:00, ekspozycja do 24 lutego 2022
Esej fotograficzny Agaty Pankiewicz i Marcina Przybyłki, możemy postrzegać „ […] jako działanie z pogranicza fotografii dokumentalnej i działalności artystycznej z nurtu nowych dokumentalistów,
już z tego powodu można powiązać z długą tradycją fotografów dokumentalistów i fotografii antropologicznej / etnograficznej.
Fotograficzne weduty Dolnego Śląska ujawniają dwoistą naturę tutejszego pejzażu architektonicznego: jako konstrukcji złożonej z pozostałości dawnej niemieckiej kultury i nałożonej na nią warstwy kultury przeniesionej, która w odwiecznym geście zdobywców bezwzględnie manifestuje tu swoją obecność, odmienność i dominację. Zdjęcie neobarokowej bramy niegdyś prowadzącej na dziedziniec nieistniejącego już pałacu, a teraz zabudowany prymitywnymi garażami, ma tutaj wymiar wprost paradygmatyczny, dotkliwie uświadamiający, jak dwie kultury wchodzą tu ze sobą w dramatyczne relacje. Pozostałości, ślady, relikwie, odciski kumulujące małe pamięci, poddane erozji i systemowemu, motywowanemu politycznie wyparciu przez nową społeczność, zyskują tutaj wymiar uniwersalny o bardzo silnym ładunku afektywnym.
Jest […] jeszcze jeden istotny aspekt tego projektu, wynikający z jego osadzenia geograficznego na tak zwanych Ziemiach Odzyskanych, chętnie określanych jako prowincja czy peryferie, a więc pojęciami stygmatyzującymi je jako kulturową drugo- i trzeciorzędność. Cykl dolnośląski zwraca się ku tym peryferiom świadomie, eksponując ich ukryte i/lub niedostrzegane sensy. Tego rodzaju zmianę perspektywy na peryferie zawdzięczamy […] Kantorowi, choć nie tylko jemu. Dla niego peryferie nie oznaczały upadku ani poniżenia, ale były miejscem <<realności najniższej rangi, terenem zarezerwowanym nielegalnie dla sztuki, a więc dla wszystkich najwyższych wartości ludzkich. Peryferie mają tam swoją wysoką rangę […]. Mówiąc językiem sztuki i poezji: […] w żałosnym kącie, gdzie kryjemy nasze najskrytsze nadzieje, naszą wyobraźnię, naszą zagrożoną ludzkość, naszą osobowość, i prawdopodobnie tylko tam możemy być ocaleni.
Projekt dolnośląski brutalnie i bezkompromisowo „czyni widocznym” skutki tego, co tutaj się wydarzyło i co ostatecznie przekracza lokalny kontekst, strukturalizując się w narrację tożsamościową związaną z konfrontacją / rywalizacją cywilizacyjną wiodącą do zmiany kulturowej (culture change): procesu pojawienia się, zaniku lub restrukturalizacji elementów danej kultury”.*
---------
*Fragment z eseju prof. Marty Leśniakowskiej: Taki pejzaż. Fenomenologia fotograficznej weduty.
Agata Pankiewicz – architekt wnętrz, fotograf, nauczyciel akademicki, profesor nadzwyczajny Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, kierownik Katedry Filmu Animowanego, Fotografii i Mediów Cyfrowych na Wydziale Grafiki ASP w Krakowie.
Marcin Przybyłko – lekarz medycyny, absolwent ASP w Krakowie, fotograf, grafik.
Współtwórca Pracowni Projektowania Graficznego Teren Prywatny.