Fortunata Obrąpalska. Między piktorializmem a eksperymentem
Galeria Piekary, ul. św. Marcin 80/82, CK Zamek, Dziedziniec Różany, Poznań
Wernisaż w piątek 11 kwietnia o godz. 19:00, ekspozycja do 23 maja 2014
Organizator: Fundacja 9/11 Art Space. ZPAF jest jednym z partnerów medialnych wystawy.
Wystawa Fortunata Obrąpalska. Między piktorializmem a eksperymentem przygotowana przez Fundację 9/11 Art Space we współpracy z Galerią Piekary z okazji 10. rocznicy śmierci artystki, jest pokazem sztuki należącej do polskiej klasyki fotografii, wciąż pozostającej źródłem inspiracji.
Na monograficznej wystawie zaprezentowane zostaną prace z całego okresu działalności fotograficznej artystki. Wielowątkowa twórczość Fortunaty Obrąpalskiej obejmuje lata 30., 40. i 50. XX wieku. W działalności fotograficznej artystki nieustannie przecina się tradycja i nowoczesność. W swej drodze twórczej artystka przeszła od typowego piktorializmu, poprzez twórczość nowoczesną i socrealizm do fotografii przyrodniczej.
Na krótko przed wybuchem II wojny światowej Fortunata Obrąpalska poznała Jana Bułhaka – nestora polskiej fotografii, założyciela Fotoklubu Wileńskiego (1927), a także współzałożyciela Fotoklubu Polskiego. Znajomość z Janem Bułhakiem wywarła duży wpływ na twórczość i styl artystki, jej wczesne prace utrzymane są w konwencji realistycznej z charakterystycznym rysem piktorializmu, mocno inspirowane malarstwem, posiadające nie tylko wartość artystyczną, ale także historyczną. Po wojnie fotografka wraz z mężem przeprowadziła się do Poznania, wtedy też powstała seria zdjęć krajobrazowych zrealizowanych w Parku Sołackim, utrzymana wciąż w stylistyce piktorialnej. Jednakże w tym samym czasie artystka zaczęła równolegle eksperymentować i tworzyć prace nowatorskie, dzięki którym zaliczana jest dziś do polskiej awangardy fotograficznej. Najbardziej znane prace z tego okresu, prezentowane na wystawie Fundacji 9/11 Art Space, wchodzą w skład cyklu Dyfuzje w cieczy. Prace te z jednej strony łączą fascynację artystki naukami ścisłymi, a z drugiej wpływy surrealizmu. Najbardziej nowatorskie prace fotograficzne Obrąpalskiej powstały w latach 1947-51 i rozwijały zagadnienia estetyki i abstrakcji. Pod koniec lat 40-tych i w latach 50-tych XX wieku Obrąpalska wykorzystywała różnorodne techniki fotograficzne i środki formalne, jak np. solaryzacja, pseudosolaryzacja, inwersja i wtórnik negatywowy, ale też wysublimowane techniki high key i low key. W tym okresie w twórczości artystki pojawia się również stylistyka obowiązującego wówczas w Polsce realizmu socjalistycznego (np. : ZMP, Armia Pokoju II). Ostatni okres działalności fotograficznej Obrąpalskiej przebiegał pod znakiem fotografii przyrodniczej, związanej z dokumentacją dla Akademii Rolniczej i Ogrodu Botanicznego w Poznaniu. W l. 70. fotografka, w związku z silną alergią na odczynniki chemiczne wykorzystywane przy obróbce materiałów światłoczułych, zrezygnowała z eksperymentów fotochemicznych i całkowicie porzuciła fotografię. Zakończenie działalności fotograficznej skazało artystkę na wieloletnie zapomnienie.
Po wystawie zostanie wydany katalog z tekstem Moniki Kozień.
Wystawę i publikację dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Fortunata Obrąpalska, z domu Szurowska, urodzona w 1909 roku we Włodzimierzu Wołyńskim, zmarła w 2004 roku w Poznaniu, polska fotografka. Po ukończeniu szkoły średniej zapisała się na Akademię Sztuk Pięknych w Warszawie, ale z powodów finansowych zrezygnowała ze studiów artystycznych na rzecz chemii i botaniki na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie. Fotografią zainteresowała się w latach 30. XX wieku za sprawą męża Zygmunta Obrąpalskiego, znanego po wojnie działacza ZPAF. Na krótko przed wybuchem II wojny światowej Fortunata Obrąpalska poznała Jana Bułhaka – nestora polskiej fotografii, założyciela Fotoklubu Wileńskiego (1927), a także współzałożyciela Fotoklubu Polskiego. W 1945 roku małżeństwo Obrąpalskich przeprowadziło się do Poznania i aktywnie uczestniczyło w życiu artystycznym miasta. Fortunata Obrąpalska od 1945 roku była członkiem Stowarzyszenia Miłośników Fotografii, a od 1947 roku - Związku Polskich Artystów Fotografików. W tym czasie brała udział w wielu wystawach, m.in. : Nowoczesna Fotografika Polska (Warszawa, Kraków, 1948), I Wystawa Sztuki Nowoczesnej (Kraków 1948-1949). W latach 1948-52 należała do kolegium redakcyjnego poznańskiego „Świata Fotografii”. Od 1953 roku artystka powołała Sekcję Artystyczną skupiającą profesjonalnych fotografów, działającą do 1955 roku. Fortunata Obrąpalska współpracowała z poznańską grupą 4F+R i brała udział w jej wystawach w 1949 i 1956 roku. W 1957 roku współtworzyła razem z mężem, Bronisławem Schlabsem i Janem Kubankiem komisję kwalifikacyjną pierwszej w powojennej Polsce międzynarodowej wystawy fotografii pt. Krok w nowoczesność. Pierwsza wystawa indywidualna artystki miała miejsce w roku 1958 (Indywidualna Wystawa Retrospektywna, Polskie Towarzystwo Fotograficzne, Poznań), kolejne odbyły się w 1960 (Wystawa indywidualna, MKPiK, Poznań i Wrocław) i w 1962 (Indywidualna wystawa fotografii przyrodniczej w ramach Ogólnopolskiej Wystawy Fotografii Przyrodniczej, Poznań). Prace powstałe w l. 40. XX wieku były eksponowane wielokrotnie na najważniejszych wystawach fotografii polskiej, m.in. : Polish Photography 1839–1979, International Center of Photography, New York, Museum of Contemporary Art, Chicago, 1979; Fotografia Polska 1839-1979, Muzeum Sztuki, Łódź 1980; Polska współczesna fotografia artystyczna, Centralne Biuro Wystaw Artystycznych „Zachęta”, Warszawa 1985; Fotografia polska 1912-1948, Galeria Księży Młyn, Muzeum Sztuki, Łódź 1994; Fotografia polska 1912-1948, Muzeum Narodowe, Poznań 1985; I Wystawa Sztuki Nowoczesnej - 50 lat później, Starmach Gallery, Kraków 1998-1999. W 1999 roku w Galerii Miejskiej „Arsenał” w Poznaniu zorganizowano wystawę indywidualną artystki pt. Forunata Obrąpalska. Kolejne indywidualne ekspozycje prac fotografki pod tym samym tytułem odbyły się w Muzeum Historii Fotografii w Krakowie na przełomie 2001/2002 r. oraz w Galerii Fotografii B&B w Bielsku-Białej w 2004 r. Fortunata Obrąpalska otrzymała wyróżnienia honorowe nadawane przez Fédération Internationale de l’Art Photographique [Międzynarodową Federację Sztuki Fotograficznej] - A. FIAP w 1953 i E. FIAP w 1963. W 2002 roku nadano jej godność Członka Honorowego Związku Polskich Artystów Fotografików. Prace artystki znajdują się w kolekcjach: Muzeum Sztuki w Łodzi, Muzeum Narodowego we Wrocławiu, Muzeum Narodowego w Poznaniu oraz wielu kolekcjach prywatnych.