Václav Podestát „Wtedy i teraz / Tehdy a ted' / Then and Now”
Galeria Katowice, Związek Polskich Artystów Fotografików Okręg Śląski, ul. Św. Jana 10 (II piętro)
Wernisaż we wtorek 6 marca o godz 18:30, ekspozycja do 30 marca 2018
przygotowano wspólnie z Instytutem Twórczej Fotografii FPF Uniwersytetu Śląskiego w Opawie
Słowo wstępne wygłosi Prof. Vladimír Birgus.
Podczas wernisażu odbędzie się promocja albumu Václava Podestáta
„S andělem uprostřed davu / With an angel in the midst of the crowd” (Z aniołem pośród tłumu).
Wystawę można oglądać w środy, czwartki i piątki w godzinach od 17:00 do 20:00
Wystawa autorska docenta Instytutu Twórczej Fotografii FPF Uniwersytetu Śląskiego w Opawie przedstawia wybór jego dotychczasowej twórczości w kierunku subiektywnego dokumentu.
Václav Podestát, czołowy czeski fotograf dokumentalny i absolwent wydziału fotografii na FAMU w Pradze, polega na odbiorcy; na jego chęci wczucia się w nastrój zdjęć, chęci współpracy przy odszyfrowywaniu symbolicznych znaczeń fotografii, postrzeganiu drobnych szczegółów, odnajdywaniu kontrastów i analogii różnych motywów.
Autor nie podaje jasnych instrukcji, w jaki sposób jego fotografie powinny być odbierane. Prawie za każdym razem promieniuje z nich nostalgia i delikatny smutek. Zwykle, głównym motywem jego zdjęć jest człowiek.
Choć wiele ujęć nie ukazuje tego wprost, często prezentują one postać wyłączoną z hałasującego wokół niej tłumu, zagłębiającą się w sobie. Celem Podestáta nie jest geograficzny czy socjologiczny dokument przedstawiający konkretne środowisko, jednak wszędzie poszukuje on podobnych metaforycznie reprezentacji swoich własnych uczuć i przeżyć wizualnych.
Fotografie wyróżniają się nietypową obrazowością, daleką od tradycyjnych schematów kompozycji. Główne znaczenie bywa ukryte w podtekście, który jest otwarty na różne interpretacje. W ostatnich latach twórczości Podestáta nowy wymiar wnosi przemyślane użycie koloru, które jeszcze bardziej oddala go od tradycyjnego dokumentu. Autor podejmuje też próbę wizualnej gry z wyobraźnią widza.
Na wystawie Václava Podestáta przedstawione są nie tylko czarno-białe fotografie (z długoletniego cyklu „Ludzie”, nad którym pracował od połowy lat 80-tych XX wieku), ale również coraz częściej tworzone zdjęcia kolorowe (powstające od roku 2005 w cyklu „Historie prywatne”).
Wystawę uzupełnia książka „Z aniołem pośród tłumu” wydawnictwa KANT, która zawiera kolekcję prac Václava Podestáta z ostatniego ćwierćwiecza. Pomimo tego, że wiele fotografii ukazuje osamotnione jednostki odizolowane od tłumu i zgiełku otaczających miast i zanurzających się w swoich wnętrzach, na ogół odzwierciedlają one cytat Antoine'a de Saint-Exupéry'ego, rozpoczynający rzeczoną książkę: „Człowiek odczuwa tylko taki świat, jaki nosi w sobie”.
Vladimir Birgus
„S ANDĚLEM UPROSTŘED DAVU /
With an angel in the midst
of the crowd”
(Z aniołem pośród tłumu)
Autor: Václav Podestát,
Wstęp: Vladimír Birgus
Wydawnictwo: KANT /
Karel Kerlický, Praha, 2017,
Pierwsze wydanie
Język czeski i angielski
- tłumaczenie
Derek & Mariza Paton
116 stron, 21 x 23 cm,
ISBN: 978-80-7437-238-4
Dokument subiektywny i szeroko rozumiana fotografia uliczna to dwie, bardzo obecnie popularne, dziedziny fotografii. Internet zalany jest niezliczoną ilością zdjęć z miast całego świata. Możemy je zobaczyć we dnie, w nocy, pokryte śniegiem i w strugach deszczu. Doszło do tego, że ilość fotografów, którzy prezentują swoje miejskie zdjęcia w sieci, może być równa ilości osób, które je oglądają. Ci ostatni być może robią to po to, aby zainspirować się najlepszymi fotografiami i stworzyć ich „oryginalne” kopie.
Najlepsze fotografie to oczywiście te, które dostają najwięcej lajków. Pojawia się tutaj pytanie: czy warto wydawać album, którego tematem będzie przestrzeń publiczna? Czy ktoś będzie jeszcze zainteresowany obrazami, które w tak łatwy sposób może zobaczyć na stronach internetowych portali. Co więcej, można je już nawet tworzyć nie opuszczając swojego domu. Przykładem jest tu Jacqui Kenny, która używając Google Street View, zgromadziła na swoim Instagramie 88 tys. obserwujących.
Václav Podestát w swoim najnowszym albumie - „S andělem uprostřed davu”, przekonuje, że warto i oddaje w nasze ręce efekt swej wieloletniej miejskiej wędrówki. Zabiera nas w nim w podróż, nie po ulicach odwiedzonych przez siebie miast, ale po mirażach własnej duszy. Najmniej istotne jest tu, gdzie powstały zdjęcia - o wiele ważniejsze jest to, kto je stworzył, komu jawiły się te obrazy ledwie zainspirowane okruchami rzeczywistości. Najlepiej pasują tu słowa Antoine'a de Saint-Exupéry'ego cytowane przez Václava Podestáta na początku albumu - „Člověk vnímá jen ten svět, který nosí v sobě…”
Jaki zatem jest ten świat, do którego zaprasza nas autor?
Wszechobecne są w nim cienie, ciężkie smoliste, nie towarzyszą postaciom - one nimi są. Jak w platońskiej jaskini widz nie ma tu bezpośredniego kontaktu z rzeczywistością, patrzy na fotografie i obserwuje jej echa w postaci cieni. Nie znajdujemy tutaj także, jednoznacznej, oczywistej interpretacji zamykającej naszą wyobraźnię. Wręcz przeciwnie, nasza imaginacja jest fotografiami inspirowana i podniecana do wzrostu, by w łatwy sposób zamienić się w fantazję. Podróżujemy tutaj pod powierzchnią rzeczywistości, której autor wydarł momenty niedostrzegalne w pogoni życia. Na jednym ze zdjęć, dziewczyna trzyma głowę chłopca, jest spokojny, ma zamknięte oczy. Może ona próbuje przeczytać jego sny, może po prostu nie chce, żeby zobaczył coś, co jest przeznaczone tylko dla jej oczu, może jest to jedna z tych intymnych chwil, które zapamiętają do końca. Wszystko to domysły pobudzonego do działania umysłu widza. Aby wypełnić luki opowieści, z której mamy do dyspozycji tylko jeden kadr, budujemy cały świat pytań i domniemanych odpowiedzi. Dla tego rodzaju przyjemności warto patrzeć. W większości zdjęć olbrzymią rolę odgrywa kompozycja, w której autor umieszcza często główne motywy przy brzegach kadru. Buduje w ten sposób nieoczywisty kontekst między ludźmi, przedmiotami, budynkami i wspomnianymi cieniami. Powstaje początek opowiadania, które już dalej ma samoistnie rozwijać się w naszych głowach. Tak duży nacisk na kompozycję może uświadomić widzowi, że ma do czynienia nie z rzeczywistością a z jej metaforą, autorskim zobrazowaniem. Idziemy tu po śladach Podestáta, który jak pisze w albumie Prof. Vladimír Birgus „…všude vyhledává ozdobné metaforické vyjádřeni vlastních pocitů a vizuálních zážitků”.
Przy tego typu publikacjach, gdzie forma wyznacza sposób odbioru przez czytelnika, szczególnie istotną kwestią jest jakość wydruku. Zadaniu sprostało, doświadczone w edycji albumów, praskie wydawnictwo KANT, które starannie oddało głębię i rysunek 68-iu fotografii. Całość poprzedzona jest tekstem Prof. Vladimíra Birgusa, przybliżającym postać autora. Ukierunkowuje on spojrzenia czytelników na walory artystyczne jak i humanistyczne zdjęć zamieszczonych w albumie. Podpowiedzią pomagającą w interpretacji całości jest też ciekawy zabieg formalny, w którym klasyczne numery stron zastąpiono datami powstania fotografii. Podpowiada to nam, że jedynie czas ma tu walor orientacyjny, lecz nie jest on tutaj przedstawiony linearnie. Myśli autora nie podlegają chronologii, tym samym są jakby zawieszonymi w czasie punktami kontemplacji.
Opisując zdjęcia Podestáta tak naprawdę przedstawiamy jego osobę. W albumie „S andělem uprostřed davu” staje przed nami człowiek wrażliwy, pełen nostalgii i melancholii, z którego zdjęć emanuje spokój. Artysta, który nie chce dostrzegać banalności i oczywistości w otaczającym go świecie. W zamian znajduje w nim inny, własny wymiar pełen tajemnic i ukrytych znaczeń. Po lekturze „S andělem uprostřed davu” ulica nie jest już dla nas tym samym. Nie chodzi tu tylko o to, że zmieniają się pory dnia, światło lub pogoda ale głównie z powodu przemiany, która nastąpiła w nas. Jesteśmy bardziej czuli na cienie a towarzyszy temu przeczucie, że i my potrafimy już dostrzec anioła pośród tłumu.
Michał Szalast
Václav Podestát
Urodzony 22 maja 1960 roku w Kralowicach.
Studiował na Instytucie Fotografii Twórczej Związku Czeskich Fotografów w Pradze (1985-1988), kierunek Fotografia na FAMU w Pradze (1989-1994), 1992 staż na Nottingham Polytechnic.
Jest pedagogiem Instytutu Twórczej Fotografii wydziału Filozoficzno-Przyrodniczego Uniwersytetu Śląskiego w Opawie (1998-2018). Od roku 2013 jako docent.
Fotografuje od roku 1978. Obok własnej twórczości dokumentarnej (sesje "Życie bez snów", "Ludzie", "Historie prywatne" i inne) udziela się jako kurator wystaw dla muzeum i galerii północnego Pilzna w Marianskiej Tynicy (wystawy: Jiří Hanke, Jindřich Štreit, Emila Medková, Olbram Zoubek, siostry Válove, Věra Janoušková, Adolf Born, Oldřich Kulhánek, Miroslav Chlupáč i inne).
Interesuje się krytyką fotografii i publicystyką.
Wystawy indywidualne (wybór) :
1985 - Václav Podestát, Jiří Šimek: Fotografie, konwent Plasy, sala zamkowa, Plasy.
1989 - Václav Podestát - Życie bez snów. Galeria Futurum, Praga.
1990 - Václav Podestát - Fotografie. Salzburg College, Salzburg.
1995 - Václav Podestát - Fotografie. Galeria 4, Cheb.
1995 - Václav Podestát - Ludzie. Gabinet fotografii, Muzeum Ziemi Śląskiej, Opawa.
1997 - Václav Podestát - Fotografie. Muzeum i Galeria Północnego Pilzna, Mariánská Týnice.
1998 - Václav Podestát - Ludzie. Galeria Opera, Teatr Jiřího Myrona, Ostrawa.
2000 - Václav Podestát - Z aniołem pośród tłumu. Stop Gallery, Pilzno ;
Mała galeria fotografii, Liberec (2001) ; Miesiąc Fotografii - Czeskie Centrum, Bratysława (2001).
2004 - Václav Podestát - Ludzie. Dom Sztuki Opawa; Galeria fotografii PF
- Centrum Kultury Zamek, Poznań ; Fuji Film fotografijos galerija, Kaunas, Vilnius (2005).
2006 - Oblicza czasu - fotografie. Południowy rondel konventu Plasy.
- Ludzie. Międzynarodowy fotofestiwal, Zamek, Moravská Třebová.
2008 - Václav Podestát - Private Ereignisse. Galerie auf der Pawlatsche,
Institut für Slawistik der Universität Wien.
2010 - Václav Podestát - Fotografie. Szkoła Jazdy Zamkowej w Kozel ; Muzeum Masaryka, Hodonin.
2014 - Václav Podestát - Ludzie i historie prywatne. Galeria Klatovy-Klenová.
2017 - Václav Podestát - Z aniołem pośród tłumu. Dom Sztuki, Opawa.
Wystawy grupowe (wybór) :
1986 - Junge tschechoslowakische Fotografen / Young Czechoslovak Photographers.
Kellergalerie, Monachium.
1996-1998 - Rzeczy pewne i poszukiwania w czeskiej fotografii lat 90-tych / Certainty and Searching
in Czech Photography of the 1990s, Zamek Praski, Praga; Dom Sztuki miasta Brna, Brno ;
Galeria Sztuk Pięknych, Karlowe Wary, Miesiąc fotografii - Umělecká beseda slovenská,
Bratysława, Fotogaleria + Tschechisches Zentrum, Berlin.
1999 - Czeska fotografia lat 90-tych / Czech Photography of the 1990s. Chicago Cultural Center, Chicago ;
Vilniaus fotografijos galerija, Vilnius; Fotografijos galerija, Kaunas; Centro Cultural de Belém,
Lisboa ; Salamanca ; Malága ; Santiago de Compostela.
2001-2003 - Połączenie obrazem - Czeska fotografia humanistyczna 1990-2000 / Image Link
- Czech Humanitarian Photography, Najwyższe Burgrabie Zamku Praskiego, Praga ;
Uniwersytet Tarasa Szewczenko, Kijów ; Czeskie Centrum, Moskwa.
2001 - Contemporary Czech Documentary Photography. 6. Internationale Fototagen,
Herten (Leverkusen, Dormagen, Ostrawa).
2001 - Pedagogowie Instytutu Twórczej fotografii FPF SU w Opawie. Dom Sztuki, Opawa.
Centrum Kultury "Zamek", Poznań (2002).
2002 - Czech Documentary Photography. Leica Gallery, New York.
2002 - Czeska i Słowacka fotografia osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych lat XX wieku,
Muzeum Sztuki, Ołomuniec; Miesiąc fotografii - Dom Sztuki, Bratysława
2003 - Indywidualności w dokumencie. Galeria Fronta, Praga; Narodowe Muzeum fotografii,
Jindřichův Hradec
2004 - Town in Contemporary Czech Documentary Photography, Photobiennale 2004, Moskwa.
2005 - Czeska Fotografia XX wieku. Galeria głównego miasta Pragi, Biblioteka Miejska, Praga.
2009 - Kiedyś na Wschodzie - Czesi okiem fotografów 1948-1989 / Once Upon a Time in the East.
Czechs through the Eyes of Photographers, 1948-1989. Galeria Głównego Miasta Pragi
- Dům U Kamenného zvonu, Praga. - Tschechische Fotografie des 20. Jahrhunderts.
Kunst - und Ausstellungshalle der Bundesrepublik Deutschland, Bonn.
2013 - Okręg Wewnętrzny we współczesnej czeskiej fotografii / The Intimate Circle in Contemporary
Czech Photography. Galeria głównego miasta Pragi - Biblioteka Miejska, Praga ;
Muzeum Sztuki Współczesnej, Ołomuniec ; Miesiąc fotografii - Dom Sztuki, Bratysława.
2015 - View: Czech Republic. Landskrona Foto - Landskrona Museum, Landskrona.
2016 - Na pierwszy rzut oka. Wybór czeskiej fotografii XX i XXI wieku / Na první pohled.
Výběr z české fotografie 20. a 21. století / At First Sight. A Selection of Czech Photographs
from the 20th and 21st Centuries, Muzeum Śląska Opolskiego, Opole.
Fotografie w zbiorach publicznych :
Uměleckoprůmyslové museum, Praga
Muzeum Sztuki, Ołomuniec
Narodowe Muzeum Fotografii, Jindřichův Hradec
Muzeum Sztuki i Designu, Benešov
Galerie 4, Cheb
Chebskie Muzeum, Cheb
Muzeum Ziemi Śląskiej, Opawa
Zbiory Związku Czeskich Fotografów, Archiwum Narodowe, Praga
Bibliothéque Nationale de France, Paryż
Maison Européenne de la Photographie, Paryż
Lietuvos fotomenininkų sąjunga, Wilno
Monografia :
Vladimír Birgus: Václav Podestát. S andělem uprostřed davu / With an Anglel in the Midst of the Crowd, KANT, Praha 2017.