POLIN Muzeum Historii Żydów Polskich, ul. Mordechaja Anielewicza 6, Warszawa 
Współorganizator: Galeria Atlas Sztuki w Łodzi. Patron: Stowarzyszenie „Nigdy Więcej" 
Wernisaż w czwartek 22 października o godz. 19:00, ekspozycja do 4 stycznia 2016 
Kuratorzy: Wojciech Wilczyk, Artur Tanikowski. Kurator organizacyjna: Ewa Witkowska
Wernisaż uświetni zbuntowana orkiestra podwórkowa Hańba. W holu głównym Muzeum POLIN
krótki koncert uczestników tegorocznego OFF Festivalu oraz Festiwalu Dwa Brzegi.

Organizatorzy zapraszają też na oprowadzania kuratorskie w cenie biletu na wystawę:
23 października, godz. 16:00, oprowadza Wojciech Wilczyk
15 listopada, godz. 16:00, oprowadza Artur Tanikowski
6 grudnia, godz. 16:00, oprowadza Wojciech Wilczyk
oraz wydarzenia towarzyszące wystawie - wykłady, dyskusje, pokazy filmowe, warsztaty - których program podajemy niżej...

Na wystawę w Muzeum Historii Żydów Polskich składają się dwa powstałe w różnym okresie cykle fotograficzne Wojciecha Wilczyka, laureata tegorocznej Grand Press Photo.
Projekt „Niewinne oko nie istnieje” (2006–2008) zawiera ponad 300 zdjęć przedstawiających zachowane do dziś budynki dawnych synagog, bejt ha-midraszów i domów modlitwy na terenie dzisiejszej Polski. Jak pisze sam artysta, „po 1945 roku nie pełnią funkcji kultowej i są używane jako biblioteki, archiwa, muzea (w najlepszym przypadku) lub garaże, manufaktury, magazyny czy remizy strażackie, mimo, że dostępne oczom mieszkańców polskich miast, miasteczek oraz wsi, nie są (nie były) przez nich jakoś specjalnie dostrzegane”.
Cykl „Święta Wojna” (2009–2014) powstał na terenie Krakowa, Łodzi oraz na Górnym Śląsku. Artysta sfotografował graffiti autorstwa ludzi, którzy sami mienią się kibicami, a nierzadko także polskim patriotami. Niemal 400 fotografii przedstawia murale wykonane przez kibiców piłkarskich, toczących lokalne wojny na inwektywy i obrazy, z użyciem rasistowskich (nierzadko antysemickich) haseł i symboli.
Oba pokazywane na wystawie cykle Wilczyka dotyczą podobnego zagadnienia i stawiają widza przed podobnymi pytaniami: o obojętność wobec pustki i o niewinność oka wobec murów. Oba stanowią zapis dokumentalny, próbę uchwycenia obrazu polskiej rzeczywistości, wciąż przechodzącej głęboką transformację społeczną, ekonomiczną i kulturową. Oba wiążą się z zagospodarowaniem przestrzeni publicznej, nawet jeśli „Niewinne oko…”  można potraktować jako inwentaryzację pustki po niegdysiejszej żydowskiej obecności religijnej i instytucjonalnej, zaś „Święta Wojna”  wiąże się z inwazją tzw. patriotyzmu kibicowskiego na mury.
Wystawa w istotny sposób dopełnia obraz stanu obecności/nieobecności Żydów w świadomości współczesnych Polaków, zarysowany w ostatniej części wystawy stałej Muzeum POLIN.

Wojciech Wilczyk, fotograf, poeta, eseista i krytyk sztuki, kurator wystaw, wykładowca na Akademii Fotografii w Krakowie. Jego twórczość wpisuje się w nurt fotografii społecznie zaangażowanej.
Poprzez dokumentację miejsc i wydarzeń pokazuje różne oblicza polskiej rzeczywistości. Autor projektów: Czarno-Biały Śląsk (1999–2003), Kalwaria (1995–2004), Życie po życiu (2004–2006), Postindustrial (2003–2007), Niewinne oko nie istnieje (2006–2008), Święta Wojna (2009–2014).
Dwukrotnie nominowany do Deutsche Börse Photography Prize. Otrzymał wyróżnienie w konkursie Fotograficzna Publikacja Roku 2009 (album Niewinne oko nie istnieje) oraz nagrodę PHOTO BOOK OF THE YEAR 2014 w konkursie Grand Press Photo 2015 (album Święta Wojna).
Od 2009 prowadzi bloga: hiperrealizm.blogspot.com. Wspólnie z Grzegorzem Wróblewskim zrealizował intermedialny projekt Blue Pueblo (2013–2014), łączący tekst i fotografie, któremu towarzyszył artbook wydany w nakładzie 350 numerowanych i sygnowanych egzemplarzy.

WYKŁADY:
Nieświęta wojna. Konflikty polsko-żydowskie na niwie sportowej w II RP  
– wykład dr. Roberta Gawkowskiego - 26 października, godz. 18:00, wstęp wolny
W międzywojennej Polsce rywalizowały ze sobą kluby sportowe polskie i żydowskie. Na stadionach zawodnicy walczyli zwykle w duchu fair play, jednak poza nimi i na trybunach dochodziło czasem do awantur i bijatyk. O szowinizmie klubowym i narodowościowym ubranym czasem w kostium patriotyzmu opowie nam dr Robert Gawkowski, specjalizujący się w historii sportu.  
Obrazy „dzikiej furii i skrajnej gwałtowności”. O ikonografii futbolowej
– wykład dr. Artura Tanikowskiego - 12 listopada, godz. 18:00, wstęp wolny
Skrajne emocje i zachowania u samych sportowców i kibiców piłka nożna wywoływała od dawna. Nic dziwnego, że ta dyscyplina inspirowała także artystów – i to tej klasy, co Joan Miró, Nicolas de Staël, Tytus Czyżewski czy Mewa Łunkiewicz-Rogoyska. Twórcy odnosili się do samej gry, jak również otoczki - politycznej, społecznej, kulturowej.  
Ludzie piłki: futbol a tożsamość żydowska w Wielkiej Brytanii
– wykład Joanny Rosenthal - 7 grudnia, godz. 18:00, wstęp wolny
Tematem wykładu będą związki między brytyjskimi Żydami a piłką nożną. Sport ten odegrał ważną rolę w kształtowaniu się tożsamości brytyjskich Żydów od jego anglicyzującego wpływu na żydowskich imigrantów z Europy środkowo-wschodniej pod koniec XIX w. po współczesność, gdy stał się dla niektórych quasi-religią. Omówione zostaną takie zagadnienia, jak plemienny charakter futbolu czy nierozerwalne więzi, jakie wytworzyły się między Żydami w różnych częściach kraju a poszczególnymi drużynami. Dowiemy się również, dlaczego niektóre z najważniejszych klubów brytyjskich zwane są żydowskimi.
 
DYSKUSJE:
Sklep w synagodze. Co robić z domami modlitw i bożnicami? – dyskusja. 
4 listopada, godz. 18:00, wstęp wolny.
Razem z Moniką Krawczyk z Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Eleonorą Bergman z Żydowskiego Instytutu Historycznego, architektem Grzegorzem Buczkiem i Jarosławem Zatorskim, burmistrzem Chmielnika, zastanowimy się nad przeznaczeniem byłych obiektów kultu religijnego, ich rewitalizacją i restytucją, a także funkcjami, jakie powinny pełnić. Kto je odzyskuje i co z nimi robi? Co powinno się z nimi dziać, gdy wokół nie ma Żydów? W kontekście zanikających i nieistniejących obiektów sakralnych poruszony zostanie temat pamięci i niepamięci. Prowadzenie: Krzysztof Bielawski z Muzeum POLIN.
Tożsamość kibica – dyskusja z cyklu Kłopoty z tożsamością. 19 listopada, godz. 18:00, wstęp wolny.
- Maciej Kozłowski, były ambasador Polski w Izraelu, w swojej książce Naród Wybrany. Cracovia Pany na przykładzie krakowskiego klubu przedstawia temat historii i tożsamości klubowej i narodowej w szerokim kontekście, pokazując nastroje, jakie panowały w polskim społeczeństwie przed oboma wielkimi wojnami. Cracovia była klubem, który pierwszy uznał, że nie jest ważne, jakiej zawodnik jest narodowości, pochodzenia czy religii. Liczy się, jak dobry jest w sporcie. Być może stało się to jednym z powodów, dla których kibiców i zawodników Cracovii nazywa się Żydami (najczęściej traktując to jako obelgę). W dyskusji oprócz Macieja Kozłowskiego posłuchamy także Jerzego Fedorowicza, reżysera, posła i kibica z Krakowa oraz Jacka Purskiego ze Stowarzyszenia „Nigdy Więcej”. Rozmowę poprowadzi Anna Wacławik-Orpik z radia TOK FM. Współorganizatorem jest Klub Inteligencji Katolickiej.
Z(a)miany. Sztuki wizualne i żydowska (nie)obecność  – dyskusja artystów, którzy zajmują się w swojej twórczości tematyką (nie)obecności Żydów w Polsce. 9 grudnia, godz. 18:00, wstęp wolny.
Zastanowimy się nad rozmaitymi formami ich pracy, źródłami inspiracji, poszukiwaniami, konfrontacją z pamięcią, przetwarzaniem gotowych form. Paneliści: Łukasz Baksik, Rafał Jakubowicz, Karolina Frejno, Wojciech Wilczyk. Prowadzenie: dr Ewa Toniak, historyczka i krytyczka sztuki, niezależna kuratorka.

POKAZY FILMOWE:
Romper Stomper – pokaz filmu, który opowiada o grupie australijskich neonazistów kierowanej przez charyzmatycznego Handę (Russell Crowe), który z pamięci recytuje Mein Kampf i atakuje osiedlających się w Melbourne Azjatów. Brutalny obraz Geoffrey’a Wrighta wśród wielu krytyków wzbudził zarzuty o dwuznaczne przesłanie. Miał być manifestem przeciw przemocy, a stał się kultowym filmem skinheadów. 24 października, godz. 18:00, bilety: 5 zł
Wyjście przez sklep z pamiątkami – pokaz filmu Banksy, człowiek-legenda, pilnie strzegący swojej tożsamości artysta, twórca między innymi słynnych murali po palestyńskiej stronie izraelskiego muru, kręci zaskakujący autoportret twórców street artu. Pokazuje, w jaki sposób anektowana nielegalnie przestrzeń miejska służy nie tylko hejterskiej, ale także zaangażowanej społecznie artystycznej wypowiedzi o znacznym potencjale rewolucyjnym. 4 stycznia 2016, godz. 19:00, wstęp wolny.

WARSZTATY
* Mowa nienawiści, czyli jak traktujemy innego
Zapraszamy nauczycieli i nauczycielki na warsztaty antydyskryminacyjne, podczas których będą mogli wspólnie zastanowić się, czym jest mowa nienawiści, jak można na nią reagować i jej przeciwdziałać. Ważnym elementem spotkania będzie dzielenie się doświadczeniami i wykonywanie zadań w przestrzeni wystawy czasowej, która m. in. porusza problem napisów antysemickich w polskich miastach. Warsztaty mają charakter dynamiczny i nastawiony na interakcje między uczestnikami.
Warsztat organizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem „Nigdy Więcej”.
28 października, godz. 16:30–19:30, obowiązuje rezerwacja
* Obumieranie, rewitalizacja, powrót – raport o stanie synagog w Polsce
Uczestnicy szkolenia zapoznają się ze stanem zachowania synagog w Polsce, poznają prawne i administracyjne uwarunkowania dotyczące statusu i opieki nad tymi obiektami. Zobaczą przykłady dobrych praktyk związanych z działaniami edukacyjnymi, kulturalnymi i społecznymi wewnątrz oraz wokół synagog, będą też mieli okazję zaproponować własne pomysły.
17 listopada, 1 grudnia, godz. 10:00–16:00, obowiązuje rezerwacja: pamiec@fodz.pl, tel. 22 436 60 00
* Sport for Dialogue – spotkanie
W spotkaniu wezmą udział praktycy społeczni, edukatorzy, trenerzy i sportowcy z Finlandii, Hiszpanii, Macedonii, Malty, Polski, Ukrainy i Włoch, którzy zaprezentują dobre praktyki międzykulturowych działań sportowych z różnych regionów Europy. Współorganizatorem wydarzenia jest Fundacja dla Wolności.
23 października, godz. 17:30, wstęp wolny, spotkanie w jęz. angielskim, tłumaczone na jęz. polski
* Święta Wojna – warsztat
Uczestnicy zajęć będą analizować hasła mowy nienawiści zapisane w przestrzeni publicznej przez kibiców piłki nożnej. Podczas zajęć będziemy się także zastanawiać, czym te hasła można zastąpić i jak reagować na mowę nienawiści. Podczas warsztatu wykorzystamy zdjęcia Wojciecha Wilczyka z cyklu „Święta Wojna”.
24 października, godz. 12:30–16:30, wstęp wolny, obowiązuje rezerwacja
* Niewinne oko nie istnieje – warsztaty fotograficzne z Wojciechem Wilczykiem
Uczestnicy wraz z autorem będą analizować prezentowane na wystawie fotografie. Wojciech Wilczyk przeprowadzi ich przez swój warsztat pracy, praktykę inwentaryzacyjną i tropienie niezauważanych na co dzień zjawisk. Osoby biorące udział w warsztatach otrzymają pracę domową, która zostanie omówiona podczas drugiego dnia zajęć.
25 października i 8 listopada, godz. 11:00–17:00, wstęp wolny, obowiązuje rezerwacja
* Wobec mowy nienawiści, wobec antysemityzmu – warsztat antydyskryminacyjny 
9 listopada przypada Międzynarodowy Dzień Walki z Faszyzmem i Antysemityzmem. Z tej okazji w nawiązaniu do wystawy fotografii Wojciecha Wilczyka zapraszamy na dwudniowy warsztat, który przybliży nam czym jest mowa nienawiści, jakie typy wypowiedzi obejmuje, jakich grup najczęściej dotyczy i które mechanizmy prawne pozwalają jej przeciwdziałać. Warsztat organizowany we współpracy ze Stowarzyszeniem „Nigdy Więcej”.
7–8 listopada, godz. 11:00–17:00, wstęp wolny, obowiązuje rezerwacja
* Nasza polska mowa nienawiści – warsztaty dla szkół ponadpodstawowych
W wielu miastach na murach toczy się swoista wojna, którą udokumentował Wojciech Wilczyk, fotografując napisy pełne mowy nienawiści. Podczas warsztatu uczniowie i uczennice obejrzą wystawę Wojciecha Wilczyka i rozwiążą zadania związane z jej treściami. Będą uczestniczyć w ćwiczeniach, które pozwolą im zrozumieć, jak działa mechanizm dyskryminacji. Zastanowią się też, jak przeciwstawiać się dyskryminacji i wyeliminować mowę nienawiści z polskiej przestrzeni publicznej. Obowiązuje rezerwacja 
* Synagogi polskie – warsztaty dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych
Zapraszamy do podroży przez historię i architekturę świątyń żydowskich w Polsce. Na wybranych przykładach uczestnicy poznają topografię bożnicy, kult synagogalny, funkcje społeczne miejsca oraz pracę osób związanych z synagogami, jak rabini, kantorzy, szamesi czy gabajowie. Obowiązuje rezerwacja.
* Oto synagoga – warsztaty dla uczniów szkół podstawowych
Uczestnicy na podstawie eksponowanej na wystawie stałej drewnianej synagogi z Gwoźdźca i makiety synagogi na Tłomackiem w Warszawie dowiedzą się, czym była dla Żydów synagoga w przeszłości i czym jest dla nich to miejsce dzisiaj. Wykonają wspólnie modele domu modlitwy (klasy 4–6) lub pokolorują symbole i elementy sklepienia synagogi w Gwoźdźcu (klasy 1–3). Obowiązuje rezerwacja.

Trzy ostatnie warsztaty odbywają się w Centrum Edukacyjnym w poniedziałki, środy, czwartki i piątki w godzinach 10:15–12:15 oraz 12:45–14:45.
Rezerwacji udziału w warsztatach należy dokonać telefonicznie pod numerem 22 471 03 01
lub mailowo na adres: rezerwacje@polin.pl.
Cykl działań „Swój-obcy-inny – muzeum wobec stereotypów” realizowany jest w ramach projektu „Żydowskie dziedzictwo kulturowe”, komponent „Oblicza różnorodności”. Wsparcie udzielone z funduszy norweskich i EOG przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię.