9.11. - 30.11.2022
Stara Galeria ZPAF
Plac Zamkowy 8, Warszawa
Wernisaż wystawy
i prezentacja wydawnictwa
w środę 9 listopada 2022
o godz. 19:30
Wystawa czynna
do 30 listopada 2022
od poniedziałku do piątku
w godzinach 12-18
Organizator
Związek Polskich
Artystów Fotografików
Kuratorzy wystawy
Jolanta Rycerska
Robert Andre
Sprzedaż wysyłkową
wydawnictwa prowadzi
PRESILO STUDIO
Koło, ul. Przemysłowa 21
e-mail: bok@presilo.pl
tel. (63) 262 63 42
Do pobrania:
Podczas wystawy eksponowane są unikatowe prace z lat 1918–1919 (fotodokument z czasów I wojny światowej)
oraz 1920–1956 (działalność artystyczna w technice fotografii bromowej oraz gumy dwuchromianowej)
oraz prezentowane jest dwutomowe wydawnictwo: Notatki jeńca 1917–1918 (tom 1) i Fotografie 1918–1919 (tom 2).
Opracowanie i redakcja publikacji: Monika Piotrowska, Robert Andre.
Tadeusz Cyprian (1898-1979)
Fotograf i prawnik, był ogromnym autorytetem w obu dziedzinach, którym się poświęcił. W fotografii stał się „alfą i omegą”
już w końcu lat 20. XX w., zarówno w Poznaniu, jak i całym kraju. Ujmował fachowym i rzeczowym językiem, gdy mówił i pisał, a wygłaszał prelekcje i publikował w czasopismach do 1939 r. niezmordowanie. Podobnie jasno wykładał fotografię w podręcznikach, których do 1938 r. wydał osiemnaście. Jeśli przypomnieć, że już jedna z pierwszych jego książek fotograficznych Krótki podręcznik fotografii ALFA z 1930 r. miała 10 edycji i w sumie 120 tys. nakładu, że także Fotografia, technika i technologia z 1950 r. miała 10 wydań, to staje się jasne, że właśnie Cyprian wykształcił kilkaset tysięcy polskich fotoamatorów. Był też drugą obok Bułhaka najbardziej rozpoznawalną postacią świata fotografii i drugim po nim autorem najczęściej wystawiającym swe prace w Polsce i za granicą. Jego zdjęcia jeszcze w międzywojniu pokazywano w niemal wszystkich państwach zachodniej Europy, a także w USA, Kanadzie, Japonii itd. Na świecie uznawano go za reprezentanta całego polskiego środowiska fotograficznego – miał niezwykle bogate kontakty, ale i doskonały warsztat, znalazł się w amerykańskim Who’s Who in Pictorial Photography już w edycji 1927/28.
Od 1942 r. był członkiem ekskluzywnego, brytyjskiego Royal Photographic Society, w Międzynarodowej Federacji Sztuki Fotograficznej FIAP zebrał najwyższe tytuły.
Cyprian odegrał jednocześnie dziejową rolę dla Polski jako prawnik. Pełnił istotne funkcje w emigracyjnym rządzie londyńskim, był we wszystkich najważniejszych jego komisjach, jak tej, która dochodziła przyczyn klęski wrześniowej 1939 r. i następnej, dochodzącej przyczyn śmierci gen. Sikorskiego. Z ramienia rządu londyńskiego wszedł jako polski reprezentant do Komisji Narodów Zjednoczonych (United Nations War Crime Commission), a po krótkiej przerwie powrócił do niej już z powołania przez nowy rząd w Warszawie.
Z nią jeździł na inspekcje w 1945 r. do obozów koncentracyjnych na terenie Niemiec niemal natychmiast po ich wyzwoleniu, czego śladem są m.in. doniesienia prasy brytyjskiej i zdjęcia w zbiorach Muzeum Narodowego we Wrocławiu (z Buchenwaldu). Był obecny w najważniejszych postępowaniach sądowych o ludobójstwo po II wojnie światowej, zasłynął, występując jako jeden z czterech polskich delegatów na głównym procesie norymberskim oraz jako prokurator Najwyższego Trybunału Narodowego, sądzącego w Polsce zbrodniarzy hitlerowskich - m.in. Rudolfa Hoessa, komendanta obozu w Auschwitz-Birkenau. Jego wkład w ich ukaranie jest
nie do przecenienia. Pełnił istotne funkcje w polskim sądownictwie jeszcze w międzywojniu – w poznańskim sądzie okręgowym, później apelacyjnym, od 1938 r. w Sądzie Najwyższym w Warszawie. W 1950 r. został profesorem zwyczajnym na Uniwersytecie im. Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W latach 1952-68 był profesorem w katedrze prawa karnego poznańskiego UAM, pracownikiem PAN i przejściowo Instytutu Zachodniego. Tytuł profesora zwyczajnego otrzymał 1 października 1956 r.
O konieczności wyboru prawa a nie studiów chemii, jakie dawały przygotowanie także w zakresie procesów fotograficznych, zadecydowała I wojna światowa. Po maturze natychmiast został powołany do wojska austro-węgierskiego. Wysłano go na front włoski, gdzie po trzech miesiącach został pojmany i przebywał w kolejnych obozach jenieckich, a w końcu 1918 r. zaciągnął się jeszcze we Włoszech do Armii Polskiej we Francji. U Francuzów wykształcił się na obserwatora lotniczego, z ich jednostką wrócił do Polski w 1919 r. Został żołnierzem do końca wojny z bolszewikami (brał w niej udział) i rozpoczął studia prawnicze, gdzie zaliczono mu czas spędzony w służbie wojskowej. Mówił, że prawo trzeba najpierw znać, wykładać, później można o nim pisać, „ale to nie jest rzecz, którą się kocha”. Tym, co go pochłaniało od najmłodszych lat, była fotografia.
Po II wojnie światowej jako jeden z pierwszych otrzymał godność członka honorowego Związku Polskich Artystów Fotografików.
Był w gronie założycieli i jednym z największych autorytetów tego stowarzyszenia.
Monika Piotrowska
Tom pierwszy - „Notatki jeńca 1917–1918"
to rewelacyjny dokument fotograficzny. Osiemnastoletni autor zaraz po maturze ląduje w ogniu I wojny światowej – trafia na szkolenie, front włoski i kolejne włoskie obozy jenieckie. Jego świat wywraca się do góry nogami. A on pisze o tym na bieżąco – fantastycznie, z nerwem, dowcipem albo rozpaczą i wciąga nas do swego świata brawurowo. Kiedy Wielka Wojna się kończy, Cyprian opuszcza włoski obóz jeniecki jako rekrut - wstępuje do tzw. Błękitnej Armii gen. Hallera.
Tom drugi - „Fotografie 1918–1919"
to kontynuacja „Notatek“ - wojna się kończy i Cyprian jako rekrut
w tzw. Błękitnej Armii gen. Hallera opuszcza obóz i opowiada dalej – teraz poprzez fotografie. Robi z nich reportaż o drodze nowych hallerczyków z Włoch do Francji, o przygodzie, szkoleniach, zwykłej codzienności w Armii Polskiej i to głównie w nieznanych dotąd ośrodkach w Bretanii. Zdjęcia są absolutnie unikalne.
———————
Notatki Tadeusza Cypriana znajdują się w 6 zeszytach, od 30 lat znajdują się oddziale Archiwum PAN w Poznaniu. 133 negatywy zdjęć z lat 1917-19, darowane w 1979 roku przez córkę autora Ewę Wiśniewską Kolskiemu Klubowi Fotograficznemu FAKT, są częścią zbiorów Muzeum Technik Ceramicznych w Kole.
* Jako uzupełnienie, polecamy lekturę tekstu
Moniki Piotrowskiej "Obiektyw w kamaszu"
Zaprezentowane na wystawie oryginalne odbitki z lat 1920–56 pochodzą z zasobów Fototeki ZPAF, obejmują prace w głównej mierze reprezentujące nurt piktorializmu. Są to wystawowe fotografie bromowe oraz gumy dwuchromianowe, przedstawiające typowe dla artysty motywy: portrety, przyrodę, pejzaże miast i wsi czy abstrakcyjne formy roślinne.
* Jako uzupełnienie, polecamy lekturę obszernego fragmentu tekstu
Adama Soboty "Tadeusz Cyprian - życie z fotografią"
Spotkanie po wernisażu prowadzone przez Jolantę Rycerską z udziałem Moniki Piotrowskiej i Roberta Andre.
Wydarzenie zorganizowane z okazji jubileuszu 75-lecia istnienia Związku Polskich Artystów Fotografików.
W tym roku mija siedemdziesiąt pięć lat od momentu powstania Związku Polskich Artystów Fotografików, organizacji zrzeszającej najwybitniejszych fotografów z całego kraju. Geneza powstania stowarzyszenia jest bardzo ciekawa, gdyż powstało ono z oddolnej inicjatywy grupy fotografów – amatorów, silnie zangażowanych w swoją pasję, pragnących wspólnie prezentować i propagować tworzone dzieła. Pierwsze próby stworzenia elitarnej organizacji skupiającej najwybitniejszych polskich fotografów miały miejsce jeszcze przed II wojną światową. W 1929 roku powołano niezwykle prestiżowy Fotoklub Polski, który do czasów wojny zrzeszał aż siedemdziesięciu wybitnych artystów. Jego struktura prawna dawała członkom jedynie status amatorów i miłośników fotografii, dlatego po wojnie, w 1947 roku, w jego miejsce powołano związek o charakterze twórczo – zawodowym, którego kontynuacją jest dzisiejszy ZPAF. Grupa jego założycieli to wybitne nazwiska, takie jak: Jan Bułhak, Tadeusz Cyprian, Marian Dederko, Benedykt Dorys, Edward Hartwig, Kazimierz Lelewicz, Janina Mierzecka czy Jan Sunderland. Obecność i charyzma tak wyjątkowych osobowości przyciągała kolejnych twórców, dzięki czemu grono związku szybko rosło. W ciągu kilkunastu lat funkcjonowania struktura organizacji objęła wszystkie największe miasta, a coraz liczniejsi zrzeszeni członkowie pochodzą z całej Polski.
Obecnie, obok historycznej siedziby na warszawskiej starówce, funkcjonuje również trzynaście lokalnych okręgów ZPAF z siedzibami w największych miastach, m.in.: w Poznaniu, Wrocławiu, Katowicach, Kielcach, Łodzi czy Gdańsku. Przez minione 75 lat łączna liczba zrzeszonych twórców przekroczyła tysiąc trzysta osób, aktualnie, w roku 2022 jest ich ponad siedmiuset, co czyni tę organizację najliczniejszą reprezentacją środowiska fotograficznego w Polsce. W domenie jej działań leży promocja fotografii, prowadzenie galerii oraz szeroko rozumiana edukacja fotograficzna w prestiżowym Studium Fotografii ZPAF i innych formach edukacyjnych.